بررسی مجازات های تکمیلی و تبعی در قانون مجازات اسلامی ایران

توضیح

مجازات‌های تکمیلی و تبعی مجازات‌هایی اضافی هستند که قانون‌گذار در برخی جرائم علاوه بر مجازات اصلی برای تنبیه مرتکب مقرر نموده است. از نظر ماهیت تا حدودی هر دو مجازات دارای ماهیت مشابهی هستند و به مانند اقدامات تأمینی آینده‌محور و در جهت اصلاح و بازاجتماعی کردن مجرم و ناتوان ساختن وی گام برمی‌دارند؛ گرچه جنبه مکافاتی را نیز در این مجازات‌ها نباید فراموش کرد.به طور خلاصه در مجازات‌های تکمیلی عمدتاً شرایط قانونی دال بر شخصی بودن و تطبیق این مجازات‌ها با شخصیت مجرم است و در مجازات‌های تبعی شرایط حاکی از قوت جنبه عینی در این مجازات‌هاست به گونه‌ای که بدون توجه به شخصیت مجرم و صرفاً برای تأمین جنبه مکافاتی مجازات و بعضاً ناتوان سازی نوع مجرمین در برخی جرائم اعمال می-گردد. موضوع هر دو مجازات محرومیت مجرم از یک سری حقوق اجتماعی است؛ و قانون-گذار هم مجرم را در صورت ارتکاب برخی جرائم از این حقوق محروم می‌نماید تا از این طریق اولاً به حمایت از جامعه و صیانت از نظم آن بپردازد و ثانیاً به اصلاح و مقابله با حالت خطرناک مجرم بپردازد.اما اگر این محرومیت‌ها به درستی اعمال نگردد و تناسبی با جرم ارتکابی و خصوصیات مجرم نداشته باشد، نه تنها سبب اصلاح مجرم و صیانت از جامعه نمی‌گردد بلکه گاهی نتیجه معکوس دارد و زمینه گرایش مجدد مجرم را به سمت ارتکاب جرم فراهم می‌نماید و حتی این مجازات‌ها به نحوی تدوین نموده است که گاهی با اصول کلی حاکم بر مجازات‌ها تعارضاتی دارند و وجود همین تعارض‌ها سبب گردیده ،مجازات های تبعی مجازات هایی هستند که تبعاَ به صورت خودکار برای یک محکومیتی بار می شود و نیازی به قید آن در حکم دادگاه نیست. مجازات های تکمیلی و تبعی از سال 1352 تحت عنوان اقداماتی تکمیلی و تبعی وارد نظام قانونگذاری کشور ما شد. این مجازات ها از ابتدای ورود در قانون تاکنون تغییراتی را پشت سر گذرانده است. تا اینکه نهایتاََ قانون جدید در این خصوص دچار تحولات اساسی شده است که در این تحقیق به بررسی مجازات‌های تکمیلی و تبعی ضمن تحلیل شرایط اعمال هر کدام از این دو نوع مجازات در آخرین قانون کیفری جمهوری اسلامی ایران (قانون مجازات اسلامی مصوب 1392) و مصادیق آن‌ها در قوانین متفرقه، می پردازد.
واژه‌های کلیدی: : مجازات تکمیلی، مجازات تبعی، قانون مجازات، ایران.