بررسی مصادیق اصل کرامت در احکام فقهی

توضیح

کرامت‌انسانی یکی از اساسی‌ترین گفتمان‌های مطرح جهان امروز در بحث حقوق بشرمی‌باشد. دیدگاه مکاتب و نحله‌های مختلف فکری به انسان و جایگاه انسان در جهان‌بینی ایشان، و نیز نحوه ترسیم چشم‌اندازی جهت نیل به این مهم، ازجمله معیارهای سنجش و ارزیابی نظام‌های فکری دنیای معاصر است. اسلام نیز به‌عنوان داعیه‌دار آخرین پیام آسمانی، و کاملترین اندیشه دینی، یکی از اهداف شریعت را، صیانت از کرامت‌انسانی بیان نموده است. در این پایان‌نامه بر آنیم تا با بررسی چیستی کرامت‌انسانی از نگاه فقه، به تبیین ابعاد مختلف آن پرداخته و نگاه کرامت‌محور اسلامی را در کالبد احکام و فتاوای فقهی تشریح نماییم. بعد از بررسی کرامت از جهت مفهوم شناسی و مقایسه این واژه با سازه های مفهومی دیگر و نیز نوع کاربرد این واژه در فقه، به منشأ کرامت‌انسانی و بیان انواع دسته‌بندی های استقرایی کرامت در متون فقهی پرداخته‌شده و جهات مختلف کرامت مورد ارزیابی قرار گرفته است. سپس با استفاده از ادله اجتهادی از جمله آیات، روایات و نیز ادله ی عقلی به اثبات و تایید اصل کرامت‌انسانی در فقه پرداخته‌شده است. در مرحله ی بعد آثار فقهی و حقوقی کرامت انسانی مورد شمارش قرار گرفته و مصادیق کرامت‌انسانی در فقه در دسته‌بندی‌های مختلف ارائه گردیده است. درنهایت، برخی از چالش‌های موجود درزمینه‌ی کرامت‌انسانی، از جمله موضوع کرامت زن- تحت عناوینی نظیر ارث زن، تعدد زوجات در اسلام، موضوع قوام بودن مردان و شهادت زن- احکام مربوط به برده و کنیز، بحث منافات مجازات های اسلامی با موضوع کرامت انسان و ارتداد به صورت اجمالی مورد بررسی قرار گرفته است. موضوع دیگری که در بحث چالش های مربوط به کرامت انسانی به آن توجه شده، مساله کافر و احکام موجود در این زمینه می باشد. این بخش دارای عناوینی نظیر اقسام کافر، ملاک های صدق عنوان کفر از نگاه آیات و روایات، عدم انطباق عنوان کفر بر همه ی غیرمسلمان ها و مصادیق کافر حربی در روزگار کنونی می باشد. در پایان با دفاع از اصل کرامت‌انسانی در فقه و دسته‌بندی مصادیق آن، شش نتیجه و دو پیشنهاد در این زمینه ارائه‌شده است
واژه‌های کلیدی: کرامت انسان، کافر، حرمت، احترام، احکام فقهی