بررسی مفهوم وصف از دیدگاه اصولیین معاصر شیعه و حقوقدانان و آثار آن در مسائل مستحدثه

توضیح

این پژوهش در مقام کشف رویکردهای عملی فقیهان امامیه و حقوق‌دانان در باب مفهوم وصف است که با به‌کارگیری روش تحلیلی توصیفی به ردیابی موقعیت مفهوم وصف در مباحث فقهی و منشاء اختلاف فقها و حقوق دانان برآمده و دیدگاه فقیهان نامی و حقوق‌دانان و نیز تقابل ایشان در برابر هم را در این زمینه مورد بررسی قرار داده است. وصف یکی از اقسام مفهوم مخالف است که در ضمن مباحث الفاظ در علم اصول از آن بحث به میان می‌آید و معنایی اعم از وصف نحوی است و به معنای هر قیدی است که دامنه موضوع را محدود می‌کند. حجیت مفهوم وصف مورد اختلاف‌نظر علمای اصول واقع شده است. مشهور اصولیین ترکیب وصفی را فاقد مفهوم مخالف می‌دانند اما از منظر حقوقی در قانون مدنی قانون‌گذار در موارد بسیاری از ترکیب وصفی برای بیان حکم قانون استفاده کرده است. با استقراء در این قانون به این نتیجه می‌رسیم که قانون‌گذار در قانون مدنی در رابطه با مفهوم وصف از قاعده‌ی خاصی پیروی نکرده و گاه با بیان وصف، قصد خارج کردن موضوع فاقد وصف را از حکم داشته و گاه به‌عکس از بیان ترکیب وصفی مفهوم مخالف را مدنظر قرار نداده است. بنابراین نمی‌توان در تفسیر قانون مدنی از این شیوه لفظی استفاده نمود. با این‌حال مشهور حقوقدانان قائل به حجیت مفهوم وصف در قوانین مدون بوده و آن را قید احترازی تلقی نموده‌اند.
واژه‌های کلیدی: مفهوم وصف، اصولیین، حقوقدانان، مسائل مستحدثه.