بررسی نظریه خطابات قانونی، مبادی، مبانی، آثار و پیامدهای آن

توضیح

نظریه خطابات قانونیه، از نوآوری های علمی امام خمینی )ره( در دانش اصول فقه می‌باشد. ایشان این دیدگاه را در مورد چگونگی تشریع و جعل احکام شرعی بیان نموده، و قائل هستند آن دسته از خطاباتی که در شرع مقدس شخصی نبوده و کلّی می‌باشند، از باب جعل قانون صادر گشته‌اند و حالات گوناگون عارض بر مکلّفین همچون قدرت و علم، در آن‌ها به عنوان قید اخذ نشده است، بلکه حکم صرفاً روی عناوین کلّی ماخوذ در خطاب می‌رود. به جهت اهمیت این نظریه در دانش فقه و اصول فقه، و به لحاظ وجود تضارب آراء در رابطه با این نظریه و تاثیرات عمیقی که این نظریه در مباحث گوناگون فقهی و اصولی در پی خواهد داشت، این پژوهش به فحص از زوایای این نظریه و بررسی مبانی، دلائل، نقد‌های وارد بر نظریه می‌پردازد تا از این رهگذر ثمرات مهم این نظریه در دانش اصول فقه، فقه عبادی، فقه معاملی، و فقه سیاسی روشن گردد. برای انجام این پژوهش، با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای، علاوه بر بررسی کتب فقهی و اصولی و تقریرات دروس امام راحل، دلائل ردّ و اثبات این نظریه را که در کلمات سائر محقّقین و فقها مطرح شده است، مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش، ضمن تبیین این نظریه محقّقانه، پیامد‌های این نظریه در مسائل مهم و متعدّدی از مباحث مربوط به دانش اصول فقه، فقه عبادی، فقه معاملات، و فقه سیاسی مطرح شده است. از جمله این مسائل می‌توان به مسائل «عدم اشتراط ابتلاء در تنجیز علم اجمالی»، «صحت نماز در ضیق وقت» و «تقدم رویکرد جامعه‌گرا در مقابل نگاه فرد‌گرا» اشاره نمود.
واژهای کلیدی:خطابات،انحلال؛حکم؛خطابات قانونی (فقه)‬؛قانون