تبیین بعد تربیتی نهاد حضانت با تأکید بر فقه تربیتی امامیّه

توضیح

یکی از مهم‌ترین مسائل مربوط به حقوق خانواده، مسئله‌ی نگه‌داری و تربیت اطفال و پروردن معنوی آنان است، که به حضانت تعبیر می‌شود. اسلام به موضوع تربیت اطفال توجه خاصی مبذول داشته و با فرامین آسمانی خود مسیر تربیتی را برای مربیان روشن نموده است تا کمال فرزندان جامعه‌ی مسلمان را رقم بزند. در این راستا قانون مدنی والدین را مکلف به انجام حضانت و به تبع آن تربیت می‌داند؛ اما متأسفانه تنها در یک ماده به این امر مهم پرداخته شده است؛ بدون آن که محدوده‌ی آن مشخص گردد یا ضمانت اجرایی برای آن در نظر گرفته شود. در این شرایط لازم است با استخراج گزاره‌ها و احکام تربیتی از دانش فقه تربیتی، منابع متقن برای اصلاح قوانین در این حوزه فراهم گردد تا از این طریق اوضاع تربیتی کنونی بهبود یابد. پژوهش حاضر، که به شیوه‌ی توصیفی- تحلیلی انجام شده است، باید‌ها و نباید‌های تربیتی را جمع‌آوری نموده و نشان می‌دهد که بر مبنای حقوق موضوعه، حضانت برای مادر و پدر حق و تکلیف محسوب می‌شود و وظیفه‌ی تربیت نیز بر آن‌ها واجب است. تکلیف تربیت از حضانت گسترده‌تر است؛ بدین معنا که حضانت با بلوغ و رشد پایان می‌یابد؛ اما تکلیف تربیتی، دائمی خواهد بود. والدین مکلف هستند کودک را از سنین اولیه با مسائل عقیدتی که اعتقاد به آن‌ها واجب است، آشنا سازند و ایشان را به انجام واجبات و ترک محرمات تمرین دهند. در سایر مسائل تربیتی نیز موظفند احکام فقهی آن را به نحو احسن رعایت نمایند و تا جایی که توان دارند به این امر مهم همت گمارند. شایسته است قانون‌گذار چنین احکامی را به بهترین شکل در قوانین و مقررات مربوط بگنجاند.
واژه‌های کلیدی: تربیت، کودک، فقه تربیتی، حضانت