تبیین و بررسی دیدگاه فقها و حقوقدانان اسلام در خصوص بیمه و تامین اجتماعی

توضیح

موضوع بیمه از جمله موضوعات نسبتاً جدیدی است که دارای اقسام و اطیاف گسترده ای می باشد. سبب پیدایش بیمه بدان جهت بود که انسان بتواند راهی عملی برای حمایت خویش در مقابل حوادث و خطرها بیاید. بیمه و نقش آن در زندگی انسان ، معامله بیمه به عنوان یک موضوع مستحدث و جدید، مورد بررسی فقهی قرار گرفته است و با توجه به تقسیم بندی کلی که در مورد شکل و صورت بیمه، شده است، یعنی بیمه بازرگانی و بیمه تعاونی، دیدگاه فقیهان و اندیشمندان اسلامی، در مورد حکم فقهی بیمه متفاوت است. هدف پژوهش حاضر، تبیین و بررسی دیدگاه فقها و حقوق دانان اسلام در مورد بیمه و تامین اجتماعی بوده است. روش تحقیق کتابخانه ای و توصیفی و تحلیلی ، عقلانی، حیاتی و وحیانی است. این پژوهش در صدد پاسخ به سوال اصلی: دیدگاه های مشهور فقهای اسلام در باب بیمه و تامین اجتماعی چیست؟ می باشد.یافته ها نشان داد که فقیهان و اندیشمندان اسلامی، اعم از شیعه و سنی، متفقاً به مشروعیت بیمه های تعاونی، فتوا داده اند؛ چون بیمه های تعاونی یا تبادلی، بر پایه نیکی و احسان بوجود آمده اند و یکی از اصول ادیان و حیاتی، دعوت به تعاون و همکاری در کارهای نیک است؛ اما در مورد بیمه های خصوصی یا بازرگانی، اعم از بیمه های اشیاء و اشخاص، اختلاف نظر وجود دارد، اکثر فقهای شیعه ، بیمه اشیاء مانند: دزدی و آتش سوزی را صحیح و شرعی می دانند، اگر چه راه هایی را که پیموده اند ، متفاوت است . در نتیجه می توان گفت که برخی فقها معامله بیمه را عقد مستقل و مشمول ادله صحت عقود دانسته و برخی عقد بیمه را از راه انطباق با عقود معهوده فقهی ، مانند : ضمان ، صلح ، هبه و غیره تصحیح کرده اند . به عقیده ایشان همه اقسام بیمه ، اعم از بیمه اشیا و اشخاص و مسئولیت مدنی صحیح هستند . نکته قابل ذکر این که فقهای شیعه ، حتی الامکان سعی کرده اند که ، اولا جکم عقد بیمه را با عرضه بر عمومات و اظلاقات ادله عقود بیان کنند و اگر این ادله را عام ندیدند ، تلاش کرده اند از راه عرضه بیمه و انطباق آن با عقود معین ، حکم به مشروعیت عقد بیمه بدهند . اما فقهای اهل سنت ، درباره بیمه گروهی حلال و گروهی حرام مثل ربا و قمار و گروهی قائل به تفضیل شده اند.
واژه های کلیدی: تامین، بیمه، تسامح و تساهل، تکافل، عقود، فقها، قرارداد