تحلیل سیر مواجهه مفسران فریقین با آیات ارتداد (فایل منبع موجود نیست)

توضیح

مفسران فریقین در تبیین آراء خود و به تبع آنها فقها نیز در تبیین احکام مربوط به مرتد، دو مبنای مهم یعنی آیات و روایات و گاهی پیشینه تاریخی ارتداد را مد نظر خود قرار داده و بر آن اساس اظهار نظر و احکام ویژه ای در خصوص افراد از دین برگشته صادر نمودند. در این مطالعه ، کلیه مقالات چاپ شده تا زمستان 1400 به زبان فارسی و لاتین در زمینه سیر مواجهه مفسران با آیات ارتداد بررسی قرار گرفتند. این مقالات از طریق جستجو در پایگاه های اطلاعاتی، فصلنامه فقهی و حقوقی، نشریات پژوهش های تفسیر تطبیقی، sid.ir ، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاددانشگاهی و نشریات سیویلیکا، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، با استفاده از کلید واژه هایی نظیر قرآن کریم، ارتداد، احکام، مفسران، فقها، مبانی، به دست آمده اند. همچنین از مجلات معتبر علمی از مقالات و وب سایت های فوق استخراج شده است. در این پژوهش گستره مفهومی واژه ارتداد در قرآن کریم عام تر از مفهوم ارتداد فقهی است و از حیث سیاق و ترکیب عبارات با ذکر قیودشرطی در باره آیات نیز جنبه حکمی یافته است. از این رو برخی مفسران فریقین با استناد به اطلاقات ادله توبه بر این باورند که توبه مرتد مطلقا مجاز و اقتضاء دارد که مورد پذیرش واقع شود و آن اطلاق اعم از آن است که مرتد به معنای فطری باد یا ملی و یا ارتداد از جانب مذکر باشد یا مؤنث و یا آنکه کفر وی با نیت با گفتار کفر آمیز و یا با کاری کفر آور محقق شود. ارتداد در قرآن کریم و احادیث و سیره ی معصومین (ع) صرف بازگشت از دین و تغییر عقیده نیست ؛ بلکه مرتدّ کسی است که پس از تبیین حقیقت و گردن نهادن به دین، از روی لجاج و عناد و به قصد ضربه زدن به دین به جحد و انکار حق می پردازد و الوهیت پروردگار متعال و یا رسالت نبی گرامی اسلام را منکر می شود. گروهی دیگر از مفسران قریقین قائل به تفصیل شده اند. از آنجا که منشأ اصلی اختلاف در صدور حکم ارتداد که مترتب بر مجازات دنیوی و اخروی است؛ هم می تواند ناشی از اختلاف مبنایی باشد و هم ریشه در شیوه استنباط از آیات مربوطه باشد. این پژوهش درصدد است ضمن بررسی اهم آراء تفسیری فریقین راه حل مناسبی در برون رفت این تعارض نیز ارائه نماید.
واژه‌های کلیدی:‌ قرآن، ارتداد، احکام، مفسران، مبانی.