تحلیل فقهی حقوقی ازدواج سفید (فایل منبع موجود نیست)

توضیح

یکی از مهم‌ترین عقودی که شخص در طول عمر خود آن را منعقد می‌نماید ازدواج است. الگوی ازدواج و تشکیل خانواده در چند دهه اخیر، در جهان دگرگونی‌های فراوانی داشته و جامعه‌ی ایران نیز با تحولات قابل ملاحظه‌ای در حوزه ارزش‌ها و باورهای جوانان مواجه است. یکی از گونه‌های جدید روابط، "هم‌خانگی" یا "ازدواج سفید" است. این الگو، زندگی مشترک دو شریک جنسی بدون ازدواج با یکدیگر است. وقتی زن و مردی فقط به دلایل شخصی خودشان زیر یک سقف رفته و بدون ثبت رسمی و قانونی و حقوقی در کنار هم زندگی می‌کنند و به عبارت دیگر هم‌خانه می‌شود به آن "ازدواج سفید" گفته می‌شود. علت نامگذاری این نوع از ازدواج، سفید ماندن شناسنامه دختر و پسر و نوشته نشدن نام آن‌ها در شناسنامه یکدیگر است. در حقیقت این ازدواج، زندگی مشترک میان زن و مرد، بدون انشاء صیغه عقد دائم یا موقت است که طرفین فارغ از مراسم شرعی و عرفی، با رضایت و توافق، زندگی خود را در مکان مشترکی آغاز می‌کنند، اما هیچ کجا زوجیت آن‌ها نه به طور شرعی و نه به صورت قانونی ثبت نخواهد شد. در واقع در این نوع ازدواج زن و شوهر علقه زوجیت را به جای لفظ با یک فعل ابراز می‌کنند، زیرا رضایت باطنی بر ازدواج ایجاد زوجیت نمی‌کند. اکثر فقهای امامیه، معاطات را در غالب عقود و معاملات صحیح می‌دانند، اما درباره ازدواج، نکاح معاطاتی را با استناد به اجماع باطل دانسته و بر لزوم لفظی بودن ایجاب و قبول تاکید کرده‌اند. همچنین در ماده ‎1062 قانون مدنی آمده است. "نکاح واقع می‌شود به ایجاب و قبول به الفاظی که صریحا دلالت بر قصد ازدواج نماید". یعنی به لحاظ حقوقی باید صیغه عقد ازدواج بیان شود و ایجاب و قبول لفظی باشد، مگر در حالت عجز از تلفظ. لفظ و سایر شرایط نکاح، همگی نشان دهنده اهمیت و جایگاه نکاح و ازدواج دارد که نبایستی مورد تعرض و سوء استفاده قرار گیرد، چرا که در ازدواج سفید، زن و مرد از سویی، وظیفه و تعهدی نسبت به یکدیگر نخواهند داشت و هر زمان که یکی از طرفین خواستار رهایی از این زندگی و جدایی باشد، زندگی مشترک آن‌ها بدون اجرای صیغه طلاق شرعی و قانونی پایان یافته و از حق و قانون پیش‌بینی شده در شرع و قانون (مهریه، نفقه، ارث و ...) بهره‌مند نخواهند بود، که با توجه به دلایل فقهی و حقوقی و در رأس آن‌ها قرآن کریم باید این نوع ازدواج را باطل دانست. ازدواج سفید به هیچ وجه با نکاح معاطاتی در شرع انطباق ندارد و شرایط ازدواج، اذن پدر، طلاق شرعی، عده و ... در آن رعایت نمی‌شود و مهم‌تر از همه آن که در هر عقدی، قصد انسان‌ها از ارکان ضروری تشکیل دهنده آن است، اما در ازدواج سفید در بسیاری از موارد طرفین قصد زوجیت نداشته و اگر قصد زوجیت نیز داشته باشند، به علت عدم رعایت قواعد زوجیت و طلاق شرعی، زندگی مشترک آن‌ها همچون زندگی بسیاری از انسان‌ها در غرب، تنها نوعی هم پاشی بوده و تحت زوجیت دینی قرار نمی‌گیرد. این پژوهش با هدف تحلیل فقهی و حقوقی ازدواج سفید در چهار فصل تنظیم شده، فصل اول به تعاریف و کلیات و همچنین به علل و عوامل گرایش به این ازدواج سفید پرداخته شده، فصل دوم به علت توهم همسویی ازدواج سفید با نکاح معاطاتی به این موضوع پرداختیم، و اعتبار یا عدم اعتبار ازدواج سفید و نکاح معاطاتی را نقد و بررسی کردیم، و در فصل سوم به بررسی ازدواج سفید با ازدواج دائم و موقت و شرایط نکاح صحیح را بیان کردیم، و در فصل چهارم از لحاظ حقوقی و قانونی و جنبه کیفری و آسیب و راه‌های کاهش و جلوگیری این همباشی را ذکر کردیم.