تحلیل فقهی حقوقی فروش استقراضی سهام و کارکرد آن با بورس‌های توسعه یافته

توضیح

ابزارهای مالی جدید باعث توسعه بازار سرمایه و بالتبع موجب رشد و شکوفایی نظام اقتصادی جامعه می‌شود. اما همه ابزارهای مالی نوین در دنیا، قابل تطبیق با مقررات شرع اسلام و قانون ایران نبوده و لذا قابلیت اجرایی در بازار سرمایه ایران را ندارند. یکی از ابزارها جدید، فروش استقراضی سهام است که در آن مالک سهام، سهم خود را به فروشنده استقراضی قرض داده و فروشنده، سهام را به قیمت روز در بازار می‌فروشد؛ هر زمان مالک سهام فراخوان عودت سهام را بدهد و یا فروشنده استقراضی بخواهد سهام قرض گرفته شده را پس دهد، فروش استقراضی سهام به پایان می‌رسد. مزیت این معامله آن است که در روش معمول در خرید و فروش سهام، سرمایه‌گذار با افزایش قیمت سهام سود می‌برد اما در این معامله، سرمایه-گذار(فروشنده استقراضی) با کاهش قیمت سهام کسب سود می‌کند. و از آنجایی که مواقعی وجود دارد که سهام با کاهش قیمت مواجه می‌گردد، این قرارداد معاملات بازار را افزایش داده و باعث نقدینگی بیشتر و پویایی بازار سرمایه می‌گردد. فروش استقراضی با پیشینه‌ای که در بورس‌های توسعه یافته دارد هنوز نتوانسته در بازار سرمایه ایران اجرا شود. راه‌حل های ارائه شده نتوانسته است نظر کمیته فقهی بورس اوراق بهادار را جلب کند. لذا در این پژوهش ابتدا تعریفی از فروش استقراضی سهام ارائه می‌دهیم. و سپس دلایل بطلان آن را بیان می‌کنیم؛ در نهایت به بررسی راه‌حل های موجود پرداخته و بهترین راه‌حل را مشخص می‌کنیم.
واژه‌های کلیدی: فروش استقراضی، قرض، بیع، اجاره، ربا