تحلیل فقهی و حقوقی راهکارهای مقابله با تهدیدات حق بر محیط‌زیست با رویکردی بر اسناد بین المللی

توضیح

محور بحث در این پژوهش ارائه راهکارهای عملی مقابله با تهدیدات حق بر محیط زیست از دو جهت فقهی و حقوقی است. در حوزه فقه اسلام برای سلامت افراد جامعه و حمایت از آنان، احکام عام و خاصی برای مقابله با تهدیدات حق بر محیط زیست وضع شده است که باید تمام افراد جامعه به آنها عملکرده و آنها را سرلوحه امور خود قرار دهند و در جاهایی که این احکام قاصر باشند، برای رسیدن به سلامت جامعه و حفظ محیط زیست، با ایجاد احکام ثانوی و قواعد معتبر مثل قاعده لاضرر، قاعده ضمان، اتلاف و تسبیب در فقه، جلوی هر گونه کوتاهی و ضررو زیان گرفته شود. در فقه اسلام، حفظ محیط زیست، مسئولیت همگان تلقی شده است که در بعضی از آیات و روایات با تعمیم مسئولیت‌های انسان، او را در قبال طبیعت و محیط زیست مسئول دانسته و با سهیم ساختن آنان در منافع محیط زیست و منابع طبیعی طرح حفاظت از محیط زیست را به اجرا گذاشته است و دولت اسلامی برای تضمین وظیفه عمومی حفاظت از محیط زیست باید بوسیله مقررات خاص و ایجاد محدودیت‌های لازم را که از تصرفات مالکانه به گونه‌ای سلامت محیط زیست را تهدید می‌کند، جلوگیری نماید و در حوزه حقوق با پیشرفت صنعت و فنون، اثرات تخریبی زیادی بر محیط زیست می‌گذارد که این امر سبب مسئولیت مدنی و کیفری می‌شود. در حقوق ایران نیز نسبت به مقوله مسئولیت مدنی ناشی از تخریب محیط زیست قوانینی برای تهدید کنندگان حق بر محیط زیست وضع شده تا هزینه های جبران اصلاح آن را بپردازند و این مسئولیت مدنی در زمینه محیط زیست، راهکار حقوقی مهمی است که می‌تواند از وقوع خسارت در آینده در میحط زیست، جلوگیری نماید، و همچنین در قانون مجازات اسلامی موضوع حمایت کیفری از محیط زیست در برابر تهدیدات حق بر محیط‌زیست مطرح گردیده و قوانین و مقرراتی را وضع کرده که اقدامات آلاینده و تهدید کننده را جرم تلقی کرده و مجازات حبس را برای مجرمین در نظر گرفته است. لذا تحقیقات دانشمندان علوم دینی در جهان نشان می دهد که تمامی ادیان الهی از جمله کنوانسیون‌های بین‌المللی زیست محیطی به حفاظت از محیط زیست توجه داشته اند.
واژه‌های کلیدی: راهکارها، مقابله.