توضیح

در این مطالعه قراردادهای بیع متقابل و مشارکت در تولید حوزه بالادستی صنعت نفت و گاز از سه منظر فقهی، قانونی و اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است. از نظر فقهی با توجه به ماهیت خدماتی قرارداد بیع متقابل و ماهیت مشارکتی قرارداد مشارکت در تولید و با استفاده از روش مطالعه تطبیقی ساختاری نتیجه گرفته می‌شود که این دو قرارداد به ترتیب مشابه با عقد اجاره اشخاص و عقد شرکت در فقه امامیه می‌باشند. از نظر قانونی نیز با بررسی ماهوی و ساختاری دو قرارداد مذکور بلحاظ اسناد قانونی حاکم بر حوزه بالادستی صنعت نفت و گاز این نتیجه حاصل می‌شود که قرارداد بیع متقابل در تعارض با اسناد مذکور نبوده و جواز استفاده از قرارداد مشارکت درتولید نیز با عنایت به مصوبات قانونی اخیر صادر شده است. از نظر اقتصادی نیز دو شاخص سرمایه‌گذاری و تولید بهینه در هر مقطع مشخصی از زمان و نیز الگوی تولید بهینه این دو قرارداد در طول زمان استخراج و بایکدیگر مقایسه می‌شوند؛ بر این اساس مبتنی بر روش بهینه‌سازی ایستا و در قالب رویکرد تحلیلی نتیجه گرفته می‌شود که در هر مقطع مشخصی از زمان قرارداد مشارکت در تولید در مقایسه با قرارداد بیع متقابل به سرمایه‌گذاری بهینه بالاتری در میدان هیدروکربوری منجر می‌شود و برحسب کارایی تابع هزینه نهایی تولید قرارداد مشارکت در تولید نسبت به تابع هزینه نهایی تولید قرارداد بیع متقابل و نیز سهم شرکت بهره‌بردار(پیمانکار) از تولیدات میدان، سطح تولید بهینه قرارداد مشارکت در تولید نسبت به سطح تولید بهینه قرارداد بیع متقابل در هر مقطع مشخصی از زمان افزایش می‌یابد. همچنین مبتنی بر روش بهینه‌سازی پویا و در قالب رویکرد عددی(مطالعه موردی میدان نفتی فروزان) سطح الگوی تولید بهینه میدان مذکور فارغ از چارچوب قراردادی و نیز درچارچوب دو قرارداد بیع متقابل و مشارکت در تولید استخراج گردیده و درنهایت درمی‌یابیم که با افزایش سهم شرکت بهره‌بردار از تولیدات میدان، سطح الگوی تولید بهینه از میدان نفتی درچارچوب قرارداد مشارکت در تولید نسبت به همین میزان اما درچارچوب قرارداد بیع متقابل افزایش می‌یابد.
واژه های کلیدی: قرارداد بیع متقابل، قرارداد مشارکت در تولید، عقد اجاره، عقد شرکت، تعارض قانونی، سرمایه گذاری بهینه، تولید بهینه، بهینه سازی ایستا، بهینه سازی پویا.