تحولات قانون مجازات اسلامی در خصوص مسئولیت کیفری ناشی از اختلالات روانی

توضیح

پلان این پژوهش از نظر دانشجو شامل پنج قسمت است. قسمت اول بیان مقدمه که شامل بیان مسئله و ضرورت پژوهش و اهداف و سوالات و فرضیات و پیشینه تحقیق می‌باشد. قسمت دوم بیان فصل اول با عنوان تعاریف و مفاهیم اختلالات روانی است. مفاهیم اختلالات روانی و مسئولیت از دیدگاه روانشناسی و روانکاوی و رشته حقوق و فقه توضیح داده شد. قسمت سوم بیان فصل دوم با عنوان تأثیر اختلالات روانی در ارتکاب جرم می‌باشد که بعد از ارائه یک تعریف برای جرم؛ پذیرش مسئولیت کیفری نسبی و یا تخفیف مجازات به استناد کیفیات مخففه از نگاه فقه و حقوق را بیان داشتیم و ضمن توضیح اختلال روانی؛ که بی‌سازمانی شخصیتی؛ ذهنی؛ هیجانی می‌باشد با پذیرش اینکه آسیب‌های وارده بر عواطف علت ایجاد اختلال روانی از دیدگاه روان‌کاوان است؛ به غیرممکن بودن تشخیص مرزهای دقیق مفهوم اختلالات روانی از دیدگاه روانشناسی پی می‌بریم و می‌خوانیم که ویژگی‌های متعددی چون عوامل محیطی- آناتومی افراد انسان و ژن‌ها، کروموزوم‌ها و هورمون‌ها- اختلالات شخصیتی در بروز اختلالات روانی و ارتکاب جرم نقش دارند؛ که از نگاه dsm-iv انجمن روان‌پزشکی امریکا، مورد سوم اختلالات شخصیتی به سه دسته شخصیت‌های عجیب- هیجانی- ترسو و مضطرب تقسیم‌شده است. سپس در موضوع اختلالات روانی و ارتباطات با جرایم به ‌صورت موردی ماهیت اختلال روان گسیختگی و ماهیت اختلالات خلقی و ماهیت روان دردمندی و ماهیت سایر اختلالات روانی به ‌صورت جداگانه توضیح و رابطه هر یک از این اختلالات را با جرم مورد بررسی قرار می‌دهیم و ارتباط بیماری صرع و عقب‌ماندگی ذهنی با جرم مطرح می‌شود. در ادامه‌ی تکمیل‌کننده‌ی آن؛ عوامل رافع مسئولیت کیفری روان‌گسیختگان- مسئولیت کیفری بیماران مبتلا به انواع اختلالات هذیانی- مسئولیت کیفری بیماران مبتلا به اختلالات خلقی- مسئولیت کیفری بیماران مبتلا به اختلالات دو قطبی- مسئولیت کیفری بیماران مبتلا به انواع اختلالات شخصیت- مسئولیت کیفری بیماران مبتلا به اختلال صرع- مسئولیت کیفری بیماران مبتلا به عقب‌ماندگی ذهنی و دیگر اختلالات روانی زایل کننده مسئولیت کیفری را مطالعه خواهیم کرد و پی می‌بریم که اختلالات روانی کاهش (تقلیل) دهنده مسئولیت کیفری هستند. سپس تأثیر مستی بر مسئولیت کیفری و تعاریف آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. در قسمت چهارم که بیان فصل سوم با عنوان مفهوم جنون و حکم ناشی از آن در فقه امامیه است، می‌خوانیم که دو منشأ برای جنون در فقه وجود دارد اول عارضه‌های روانی، دوم عارضه‌های عقلی و سایر عارضه‌ها می‌باشد که عارضه روانی مفهومی گسترده‌تر از عارضه عقلی (در فقه) می‌باشد سپس مفهوم لغوی و اصطلاحی عقل را تعریف می‌کنیم که در اصطلاح فقها و حقوق‌دانان سه مفهوم از عقل وجود دارد و علاوه بر آن با توجه به توانایی تشخیص دو معنای متفاوت از جنون و با توجه به منشأ آن سه معنا از جنون در فقه وجود دارد و به ‌این‌علت که تعیین گستره‌ی جنون در فقه ضرورت دارد. در روایات فقهی جنون به مطلق و خاص تشخیص و تقسیم‌شده است و بر اساس زمان ابتلا و شدت آن به اطباقی و ادواری تشخیص و تقسیم‌شده است تا جایگاه عرف و کارشناسان در ترسیم گستره‌ی جنون مشخص شود.در قسمت پنجم که بیان فصل چهارم با عنوان نقش اختلالات روانی در مسئولیت کیفری در قانون مجازات اسلامی می‌باشد. ابتدا مسئولیت کیفری مجرمین روان بیمار در قوانین ایران (چه با منشأ اختلال روانی باشد چه با منشأ زوال عقل چه با مصرف مواد) ذکرشده است. در این پژوهش پس‌از آن که با مفاهیم ذکرشده در سایر فصل‌ها و ارتباط آن با جرم و مسئولیت کیفری آشنا شدیم اختلالات روانی و مسئولیت کیفری در قانون مجازات اسلامی (1392) را مورد مداقه قراردادیم و مباحث تجدید نظر شده در لایحه که تبدیل به قانون شده( از جمله، تعیین درجات جنون- بار اثبات جنون در امور کیفری- اقدامات قضایی در قبال جنون- حدوث جنون حین ارتکاب جرم حدوث جنون تا پیش از صدور حکم قطعی- حدوث جنون پس از صدور حکم قطعی) را در ارتباط با مسئولیت کیفری ناشی از اختلالات روانی مورد پژوهش و تحقیق قرار دادیم تا به تحولات قانون مجازات اسلامی (1392) در خصوص مسئولیت کیفری ناشی از اختلالات روانی پی ببریم.
واژه های کلیدی: جرم، جنون، مسئولیت کیفری، اختلالات روانی، مجازات.