تهجیر و مهاجرت از منظر فقه اهل بیت علیهم السلام

توضیح

تهجیر به معنای بیرون کردن شخص یا اشخاصی از محلّ سکونتشان به عنوان کیفر و مجازات عملی، از سوی حاکم اسلامی است. واژه تهجیر در آیات و روایات وارد نشده است، ولی واژگانی مانند نفی بلد، تغریب و... آمده است. براساس آیه شریفه 33 مائده « ... أَوْ یُنْفَوْا مِنَ الْأَرْضِ » و آیات اولیه سوره مبارکه حشر؛ فی الجمله تهجیر، به عنوان مجازات برخی از جرائم از نظر قرآن کریم، مشروع میباشد. این مجازات، در برخی از جرائم، مثل؛ محاربه، قتل فرزند، برخی از موارد عمل خلاف عفت ثابت است. متولی اجرای حدود و تعزیرات از جمله تهجیر معصومین علیهم السلام میباشند. و در زمان غیبت، این امر بر عهده ولیّ فقیه است. تهجیر را چه از حدود بدانیم و آن را در موارد منصوص منحصر کنیم، و چه از تعزیرات بشماریم و آن را قابل سرایت به موارد غیر منصوص بدانیم از اختیارات ولی فقیه و به صلاحدید وی است مهاجرت ترک وطن و کوچ کردن از محلّی به محلّ دیگر است. در اسلام مهاجرت همپای با ظهور اسلام به وجود آمده چنانچه قبل از هجرت پیامبر و اصحاب به مدینه، در سال پنجم بعثت عدّه از مسلمانان به دستور پیغمبر اکرم به حبشه مهاجرت کردند. مهاجرت برای حفظ دین، از محلّی که مسلمان توان اظهار شعائر دینی را ندارد، مهاجرت از دار الحرب و یا مهاجرت برای حفظ نفس واجب است. همانگونه که مهاجرت در برخی موارد واجب است در مواردی چون؛ توطئه علیه نظام اسلامی، فرار از سایه حکومت اسلامی، مهاجرت اگر موجب تضعیف دین بشود، اگر مقدمه و علت حرام قرار بگیرد، حرام خواهد بود. مهاجرت از سرزمین کفر به کشور اسلامی اگرچه توان اظهار شعائر را در سرزمین کفر داشته باشد و نیز برای تحصیل علوم و معارف الهی، یا برای تجارت و کسب و کار مستحب است. چنانچه در مواردی کراهت دارد و یا محکوم به اباحه است.
واژه‌های کلیدی: مهاجرت، حکم مهاجرت، تهجیر، نفی بلد، تغریب.