ثبت سرقفلی و احکام آن در حقوق ایران

توضیح

ثبت اسناد و به تبع آن ثبت سند سرقفلی یکی از مهمترین موضوعات حقوقی در میان افراد جامعه است چرا که با توجه به حجم املاک سرقفلی در کشور که دائما نیز در حال افزایش هستند و دغدغه خاطر اشخاص نسبت به این املاک و وضعیت آنها در آینده این امر از اهمیت بیشتری نیز برخوردار می گردد. با توجه به این امر که «ثبت املاک، الزامی است» و متصرفین با مراجعه به سازمان ثبت مکلف به ثبت کلیه اموال غیرمنقول خود هستند. در مقابل ثبت اجباری اسناد، ثبت اسناد اختیاری قرار دارد.به عبارت بهتر با استناد به ماده 46 قانون ثبت، شایسته آن است که گفته شود، اصل در ثبت اسناد، اختیاری بودن است مگر در موارد مذکور در ماده مورد اشاره. ماده 46 قانون ثبت مقرر کرده است «ثبت اسناد اختیاری است مگر در مورد کلیه عقود و معاملات راجع به عین یا منافع املاکی که قبلاً در دفتر املاک ثبت شده باشد و نیز کلیه معاملات راجع به حقوقی که قبلاً در دفتر املاک ثبت شده است.» با توجه به این ماده، این پرسش مطرح می‌شود که آیا رعایت مواد 46، 47 و 48 از قانون ثبت اسناد و املاک در مورد اسناد سرقفلی، لازم و ضروری است یا خیر...؟ با توجه به ماده 47 قانون ثبت که مقرر می‌دارد «در نقاطی که اداره ثبت اسناد و املاک و دفاتر اسناد رسمی موجود بوده و وزارت عدلیه مقتضی بداند، ثبت اسناد ذیل اجباری است: کلیه عقود و معاملات راجع به عین یا منافع اموال غیرمنقوله که در دفتر املاک ثبت نشده و نیز صلح‌نامه، هبه‌نامه و شرکت‌نامه.» واهمیت و وسعت املاک سرقفلی در کشور وحجم گسترده معاملات این بخش به نظر می رسد ضرورت و لزوم مورد توجه در ثبت اسناد در مورد اسناد سرقفلی نیز وجود دارد و چالشهای موجود در این راه غالبا به حقوق مالکین و عدم استقبال آنها از ثبت رسمی اسناد بر می گردد. در کنار این امر برخی از قوانین مبهم در این راه است که ثبت اسناد سرقفلی را با مشکلاتی مواجه نموده است.
واژه های کلیدی: سرقفلی، سند رسمی.