جنبه های حقوقی آزمایش پزشکی روی بدن انسان

توضیح

با گذر زمان، جوامع معاصر، با بیماری‌ها و نارسایی‌های جدیدی در حوزه بهداشت و سلامت جسمانی و روانی، روبرو می‌شوند. بدیهی است که مقابله با چنین بیماری‌هایی، مستلزم کشف و بدست آوردن روش‌های درمانی جدید اعم از دارو، تابش‌های درمانی و نیز عمل‌های جراحی است و این امر، مستلزم این است که چنین روش‌هایی، ابتدا روی حیوانات مورد آزمایش قرار گیرند، تا میزان سلامت و ایمنی آن‌ها، مورد ارزیابی قرار گرفته و عوارض منفی آن‌ها، حذف شده یا مورد اصلاح قرار گیرند. سوالی که در این خصوص مطرح می‌شود این است که ماهیت و شرایط صحت قراردادهای آزمایش پزشکی چیست و موارد جواز یا عدم جواز انجام این آزمایش‌ها کدام است و در صورت آسیب به بیمار، چه مسئولیت‌هایی متوجه پزشک خواهد شد؟ در این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی سعی بر پاسخ دادن به این سوالات شده است. شواهد تاریخی موجود در آزمایش‌های پزشکی، نشان می‌دهد که در صورت عدم کنترل چنین آزمایش‌هایی، و سلامت جسمانی و روانی اشخاص آزمودنی را تهدید کند. بنابراین لازم است الزاماتی قانونی در مورد این آزمایش‌ها وضع شده تا حقوق اشخاص آزمودنی به بهترین شکل، حفظ شود. به نظر می‌رسد در صورت وجود شرایط خاص در قرارداد، قراردادهای آزمایش پزشکی در قالب ماده 10 ق.م قابل توجیه هستند. همچنین بر اساس اصل اباحه می‌توان انجام چنین آزمایش‌هایی را مجاز دانست و در موارد ضرورت، به استناد قاعده ضرورت می‌توان حکم به جواز چنین آزمایش‌هایی داد. در این قراردادها، شرایط اساسی صحت معاملات نیز بایستی رعایت شوند و به ویژه عنصر رضایت آگاهانه، نقشی اساسی دارد. در صورت بروز صدمه، پزشک در قبال چنین صدماتی که منسوب به آزمایش پزشکی بوده مسئولیت دارد و بایستی، راه‌هایی برای اشخاص صدمه دیده در خصوص جبران خسارت موجود باشد. امروزه در اغلب کشورهای جهان، جهت تامین سلامت اشخاص آزمودنی، مقررات و کدهای اخلاقی و الزاماتی در خصوص بیمه اشخاص آزمودنی، وضع شده است.
واژه‌های کلیدی: آزمایش پزشکی، مسئولیت قراردادی پزشک، مسئولیت قهری پزشک، اخلاق پزشکی، قرارداد آزمایش پزشکی، تعهدات پزشک، معالجه.