حجر بیمار در فقه مذاهب خمسه و حقوق ایران

توضیح

در آموزه‌های فقهی،بیماری متصل به موت یکی از اسباب حجر به شمار می‌آید بر این اساس اگر مریض در حین بیماری در اموال خود به طور منجز تصرف کند و سپس به سبب همان بیماری فوت کند،تصرفات مازاد بر ثلث او موکول به اجازه ورثه خواهد بود.با این وجود یافته‌های این تحقیق نشان می‌ دهد که فقیهان مذاهب خمسه در این حکم اختلاف نظر دارند.در فقه امامیه مشهور بر این باورند که منجزات مریض از ثلث به حساب می آید اما در مقابل،برخی از فقیهان متقدم،تصرفات وی را از اصل نافذ دانسته‌اند.در میان فقیهان اهل سنت نیز هر چند به نظر می‌رسد قول به نفوذ تصرفات منجز بیمار از ثلث از شهرت بیشتری برخوردار باشد اما جستجوی آرای ایشان حکایت از نظر مخالف هم دارد.در این پژوهش ادله‌ی موافقان حجر مریض که عمدتا روایات و همچنین اجماع،قاعده لاضرر و ادعای ملازمه و بی فایده شدن حکم حصر وصیت در ثلث ترکه هستند مورد بررسی قرار گرفته و با نقد آنها قول به نفوذ تصرفات مریض از اصل با استناد به ادله‌ی نقلی و عقلی یعنی عموم و اطلاق برخی آیات،روایات،اجماع،عقل،اصل تسلیط و استصحاب اثبات شده است. واژگان کلیدی حجر،مریض،ورثه،ثلث،منجزات مریض،وصیت.
واژه‌های کلیدی: حجر، مریض، ورثه، ثلث، منجزات، مریض، وصیت.