حقوق دفاعی متهم در مرحله تحقیق در حقوق افغانستان و فقه امامیه

توضیح

رعایت حق دفاع متهم در مرحله تحقیقات از ارکان یک محاکمه عادلانه است. محاکمه در صورتی عادلانه خواهد بود که قدرت حاکمه یعنی بخش تحقیق و تعقیب مانند دادسرا و پلیس ازیک‌طرف و بخش دفاع یعنی متهم و وکیل مدافع در طرف دیگر درنبرد قضایی و کشف حقایق مربوط به وقوع یا عدم وقوع جرم به‌گونه‌ای مساوی سهم داشته باشند تا درنهایت قاضی باکمال استقلال و بی‌طرفی حکم صادر نماید. تحقیق حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی حقوق دفاعی متهم را در قوانین افغانستان و مصر به‌صورت تطبیقی بررسی کرده و به این نتیجه دست‌یافته است که حقوق دو کشور در موضوع حق دفاعی متهم از مبانی مشترک برخوردار بوده اما ازنظر حقوقی که برای متهم مورد شناسایی قرارگرفته با یکدیگر شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارند. حقوقی که در قوانین هر دو کشور به رسمیت شناخته‌شده، عبارت‌اند از: حق تفهیم اتهام به متهم، حق برخورداری از وکیل مدافع در مراحل تحقیق، حق مصونیت از شکنجه، حق مصونیت حریم خصوصی، حق حفظ کرامت انسانی، حق مصونیت از سلب غیرقانونی آزادی، حق اعتراض به تصمیمات مرجع قضای، حق دسترسی به اطلاعات پرونده، حق برخورداری از فوریت تحقیق؛ اما برخی حقوق مانند حق سکوت، حق بهره‌مندی از مترجم و حق اعتراض نسبت به پلیس و دادستان در حقوق افغانستان موردتوجه قرارگرفته و به رسمیت شناخته‌شده‌اند ولی حقوق مصر نسبت به‌حق سکوت و همراه داشتن مترجم ساکت بود و حق اعتراض به پلیس قضایی و دادستان را مردود دانسته است. بنابراین، قوانین افغانستان نسبت به قوانین مصر در موضوع تحقیق از نظم و ترتیب بهتری برخوردار است، اگرچه کاستی‌هایی نیز دارد که نیازمند توجه قانون‌گذار است. ازجمله کوتاه بودن مدت‌زمانی که برای برسی پرونده در اختیار متهم و وکیل وی قرار می‌گیرد که با توجه به حجم پرونده‌ها کافی به نظر نمی‌رسد و هم‌چنین عدم ضمانت اجرایی در صورت تأخیر مقام تحقیق از موعد مقرر که به آن توجه نشده است.
واژه های کلیدی: حقوق دفاعی متهم،‌ تحقیقات مقدماتی، اصل برائت، کرامت انسانی، تفهیم متهم