توضیح

در دین مبین اسلام تاکید فراوان بر حفظ سلامتی و قداست حیات شده است و انسان ملزم بر آن است تا از تمامیت جسمانی خود حفاظت کند و از هر اقدامی که به جسم آسیب وارد می کند، خودداری نماید. «شخصیت جسمی» مفهومی است که اخیرا در مباحث علم حقوق مطرح شده است که در تعریف آن گفته شده است که، انسان بر ایراد صدمه و ضرب و جرح و هرگونه تعرّض جسمی به بدن خویش ممنوع است؛ لذا هر اقدامی که منجر به مرگ انسان یا نقص و ضرر قابل توجه و جبران ناپذیر به وی می شود، ممنوع است. شخصیت جسمی انسان از مرحله جنینی، آغاز و با مرگ وی به پایان می رسد. حقوق مربوط به شخصیت جسمی، حقوقی است که اشخاص با هر جنسیت، طبقه اجتماعی و خانوادگی و ... حق برخورداری از آن را دارند و ایراد صدمه و ضرب و جرح و هرگونه تعرض جسمی به شخص ممنوع و موجب مسئولیت مدنی و کیفری است که مورد حمایت قانون گذار واقع شده است. اما گاه به موجب شرایطی، حمایت از شخصیت جسمی با استثنائاتی مواجه می شود و می توان اقداماتی را انجام داد که تعرض و لطمه زدن به تمامیت جسمانی به شمار می رود مانند مجازات های بدنی مجرمین(حدود، قصاص عضو، قصاص نفس) و گاه به اقتضای شرایط، انسان اقداماتی را بر روی بدن خویش انجام می دهد مانند اهدای عضو، تشریح جسد و ... و گاه از انجام برخی کارها بر روی جسم خویش ممنوع است مانند خودکشی، سقط جنین و ... شخصیت جسمی در مقابل «شخصیت معنوی» قرار دارد که جنبه‌های غیرجسمی شخصیت آدمی را دربر می گیرد. کلیه جرایم جنسی از قبیل زنا، لواط، قذف، همجنس گرایی و ... در ذیل عنوان «شخصیت معنوی» قرار می گیرند؛ همچنین مباحثی مانند قاچاق انسان، آدم ربایی، بازداشت موقت و ... نیز جزء مباحث «شخصیت معنوی» به شمار می روند. با توجه به این که نگارنده برآن است تا بحث «شخصیت جسمی» را مورد نقد و بررسی قرار دهد، لذا «شخصیت معنوی» و مباحث پیرامون آن از محل بحث خارج خواهد بود. همچنین در این پژوهش محل بحث «شخصیت جسمی خود فرد» است و «شخصیت جسمی دیگران» از محل بحث خارج خواهد بود. پیشینه این موضوع نشانگر آن است که در این راستا، مقاله، کتاب، پایان نامه و رساله ای که این مهم را از منظر فقهی مورد نقد و بررسی قرارداده باشد، یافت نشد؛ لذا با توجه به اهمیت این موضوع، نویسنده بر آن است تا در ابتدا به بیان واژه شناسی و موضوع شناسی بحث «شخصیت جسمی» بپردازد؛ در گام بعدی مصادیقی که در راستای حقوق شخصیت جسمی است، به ضمیمه ادله و مبانی آن را بیان نماید؛ و در انتها به نمونه کاوی در خصوص محدودیت هایی که مترتب بر شخصیت جسمی است را از نگاه فقه، مورد مداقه قرار دهد.
واژه های کلیدی: شخص، شخصیت جسمی، حق حیات، حق سلامتی، حمایت از جسم.