حق بر خویشتن، مبانی و آثار آن در فقه اسلامی

توضیح

یکی از موضوعات مهمی که در فقه و حقوق از مسائل مستحدثه به شمار می رود ، حق بر خویشتن است که دارای مبانی و آثاری می‌باشد. اساساً این بحث در فقه و حقوق کیفری مطرح است که آیا انسان حق بر اعضاء و جوارح خویش دارد یا خیر؟ در صورتی که حق بر خویشتن ثابت گردد آیا این تسلط به صورت مطلق است یا مقید؟ اهمیت بحث در این مطلب است که مسائل متحد المبنایی در فقه و حقوق وجود دارد که بازگشت آن‌ها به تسلط و عدم تسلط انسان بر خویشتن است، مسائلی همچون اتانازی، سقط جنین، ورزش‌های خطرناک، اهداء عضو، عفو مجنی علیه قبل از ثبوت حق قصاص و... بنابراین این سؤال مطرح می‌شود که حق بر خویشتن، مبانی و آثار آن در فقه اسلامی چیست؟ هدف از نگارش این رساله در مرتبه اول، بررسی مبانی و ادله حق بر خویشتن در فقه اهل بیت می‌باشد و در ادامه به بررسی آثار و جلوه‌های پذیرش حق بر خویشتن پرداخته شده است. روش تحقیق در رساله توصیفی- تحلیلی می‌باشد و موضوع رساله «بین رشته ای» می‌باشد. پژوهش دارای یافته‌ها و نتایجی می‌باشد که در ابتدا، مبانی حق بر خویشتن آمده است و در ادامه، ادله حق بر خویشتن در فقه مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت آثار حق بر خویشتن مورد بررسی قرار گرفته است. آن نتیجه ای که در رساله به دست آمده این است که حق بر خویشتن برای انسان وجود دارد و حکم اولی جواز تصرفات انسان در اعضا و جوارح خویش می باشد منتهی در صورتی که این ضرر منجر به هلاکت یا ضرر معتد به نشود. در صورتی که حق بر خویشتن پذیرفته نشود عناوین ثانویه باعث اباحه عمل می‌شود در تأیید این مطلب می‌توان از مقاصد شریعت و اصاله الاباحه کمک گرفت.
واژه‌های کلیدی: حق، ملک، مبنا، سقط جنین، خویشتن و حق بر خویشتن.