حکم تکلیفی و وضعی استفاده از سلول‌های بنیادی بند ناف از منظر فقه شیعه

توضیح

با پیشرفت علم پزشکی در زمینه استفاده از سلول های بنیادی موجود در خون بند ناف در درمان بسیاری از بیماری های قلبی و عروقی، ترمیم طناب نخاعی، بیماری‌های کلیوی و خون ساز و نیز تشکیل بانک های فریز سلول های بنیادی جهت نگهداری از آن ها و استفاده آن در آینده محتمل، موضوع استفاده از سلول های بنیادی موجود در خون بند ناف، مطرح شده است. از آن جا که این موضوع از مباحث مبتلی به جامعه محسوب می گردد و قوانین حاکم بر جامعه اسلامی برگرفته از تعالیم وحیانی می باشد، ضروری به نظر می رسید تا تمام ابعاد موضوع تبیین و تحلیل گردد، بنابراین در این تحقیق با روش توصیفی - تحلیلی‌ سعی شده است تا کارکرد سلول های بنیادی در درمان های پزشکی تبیین شده و سپس حکم تکلیفی استعمال و به کارگیری سلول های بنیادی موجود در خون بند ناف در درمان انسان و حکم تکلیفی نگهداری آن، همچنین حکم وضعی مالکیت، توارث، خرید و فروش و وصیت آن استخراج گردد. در این راستا دیدگاه های فقهای معاصر به همراه ادله راجح جمع آوری شده است. نتایج حاصل، گویای این است که در جواز حکم تکلیفی استعمال و نگهداری سلول های بنیادی موجود در خون بند ناف مخالفی یافت نشده است و حکم به برائت صادر می شود. همچنین پیرامون حکم وضعی مالکیت سلول های بنیادی دو دیدگاه موجود است گروهی فرزند و گروهی دیگر مادر را مالک آن می دانند که نظریه مالکیت فرزند از اتقان بیشتری برخوردار است چرا که بند ناف به واسطه فرزند ساخته می شود و مادر در ایجاد آن هیچ نقشی ندارد. در زمینه حکم وضعی وراثت این سلول ها، گروهی مورث را ورثه مادر و گروهی دیگر مورث را ورثه فرزند می دانند که نظریه وراثت فرزند به همان دلیل که در مسأله مالکیت ذکر شد از اقبال بیشتری برخوردار است. به علاوه در زمینه حکم وضعی بیع سلول های بنیادی و وصیت بر آن ها در میان فقهای معاصر مخالفی یافت نشده است و حکم به برائت صادر شده است چرا که باعث نجات جان آدمی می شود.
واژه‌های کلیدی: فقه، سلول، بند ناف، حکم تکلیفی، حکم وضعی.