زیان معنوی درگذشتگان، با مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و آمریکا

توضیح

امکان زیان دیدن انسان پس از مرگ، ارتباط زیادی با وجود اهلیت در او دارد. در ارتباط با بقای اهلیت متوفی پس از مرگ، نظر مشهور این است که اهلیت متوفی با مرگ پایان می‌پذیرد. این دیدگاه در حقوق ایران، حقوق آمریکا و فقه اسلام به‌عنوان نظر بیشتر نظریه‌پردازان مطرح می‌شود. بااین‌حال عده‌ای اعتقاد دارند که پس از مرگ همچنان شخصیت حقوقی انسان باقی می‌ماند و فرد ظرفیت داراشدن حق را همچنان در خود حفظ می‌کند. برای بقای شخصیت حقوقی درگذشته در فقه اسلام و حقوق آمریکا به شیوه‌های متفاوتی استدلال می‌شود. در حقوق ایران هنوز به طور دقیق و مشخص دراین‌خصوص نظریه‌ای ارائه نشده است. لکن با درنظرگرفتن مبانی فقهی و بررسی دقیق مواد قانونی، امکان ارائه تحلیل در خصوص امکان یا عدم امکان زیان دیدن درگذشته، فراهم می‌شود. در فقه اسلام، میت پس از مرگ نیز دارای ذمه است. ذمه، همان ظرف دارا شدن حق است، به‌تبع این امر شخصیت حقوقی درگذشته پس از مرگ را باقی می‌انگارند و امکان دارا شدن حقوق برای میت را ممکن فرض می‌کنند. در حقوق آمریکا برای توجیه این امکان، نظریات مختلفی ارائه شده است. عده‌ای باقی‌ماندن "منافع فرد" پس از مرگ را برای برای بقای شخصیت حقوقی وی کافی می‌دانند، عده‌ای دیگر "معنادار شدن تلاش‌ها یا بی‌معنی شدن تلاش‌های انجام‌گرفته در طول حیات" فرد را به اتفاقات پسامرگی مرتبط می‌دانند. بدین معنا که اتفاقات پسامرگی می‌تواند در معنابخشی یا معنا زدایی از این تلاش‌ها مؤثر باشد. در مقابل اگر مرگ را پایان شخصیت افراد قلمداد کنیم، امکان ورود زیان معنوی و مطالبه آن منتفی خواهد شد.
واژه‌های کلیدی: زیان معنوی درگذشته، آسیبهای پسامرگی، شخصیت درگذشته، حقوق درگذشته، حیثیت درگذشته.