سیر تدریجی قانون‌گذاری در قرآن کریم به ترتیب نزول سوره‌ها

توضیح

این رساله به بررسی سیر تدریجی قانون گذاری در قرآن کریم به ترتیب نزول سوره ها می پردازد و هدف آن استخراج و تحلیل قوانین تشریع شده در دوران مکه و مدینه تبیین عنصر تدریج در احکام و قوانین قرآن می باشد. ضرورت های ناشی از وضع قوانین به تناسب نیازهای جامعه وظرفیت مخاطبین در عمل به قوانین وضع شده،قانون گذاری به سبک ترتیب طبیعی نزول را در جوامع دینی درعصرحاضردو چندان کرده است. دامنه این پژوهش بررسی احکام و قوانین منصوص و صریح قرآن بوده و برداشت های فقیهان از آیات الأحکام اعتقادی و اخلاقی و یا احکام استنباطی از آیات قصص در اولویت آن قرار نداشته است. منابع بکار گرفته شده در آن قرآن کریم و تفاسیر مربوطه با اولویت تفاسیر نوشته شده به سبک ترتیب نزول می باشد. فصل نخست به تشریح مفاهیم مرتبط با قانون گذاری و کلیات پژوهش اختصاص دارد و در پایان، آخرین پژوهش های صورت گرفته در ترتیب نزول سوره های قرآن را گزارش می دهد. در فصل دوم به بیان ضرورت قانون در ایجاد نظم اجتماعی پرداخته و حاکم ساختن اراده الهی در اداره کرد جامعه دینی را از اهداف قانون گذاری در قرآن دانسته است.در فصل سوم و چهارم به استخراج و تحلیل قوانین تشریع شده در دوران پیش از هجرت و پس از آن پرداخته است. خداوند متعال در دوران مکه و در راستای تربیت تدریجی انسان مؤمن قوانین را با محوریت ارتباط انسان با خدا و معاد و تربیت بندگان مؤمن آغاز نموده و ضمن پرورش احساس مسئولیت در میان مؤمنان، قوانین را در راستای الهی نمودن جامعه تشریع نمود. در دوران مدینه و همزمان با شکل گیری جامعه اسلامی و ایجاد حکومت دینی با تکیه بر عناصری چون زمان، مکان و شناخت ظرفیت مخاطبین وحی و بررسی میزان آمادگی آنها در پذیرش قوانین و مقررات به تشریع قوانین در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی اعم از احکام عبادی، دفاعی، اقتصادی، فرهنگی، جزایی خانوادگی و سیاسی پرداخته است.
واژه‌های کلیدی: قانون، شریعت، قانونگذاری، حکم، سیر تدریجی، ترتیب نزول، سوره‌های مکی، سوره‌های مدنی