شناخت حریم و بررسی کیفیت ظهور آن در معماری ایران (فایل منبع موجود نیست)

توضیح

یکی از مفاهیم بنیادین معماری «حریم» است. با توجه به کژفهمی‌هایی که امروزه نسبت به این مفهوم وجود دارد و معنای آن را در حد مانع و مرز تقلیل یافته می‌بینیم، نیاز به درک این مفهوم بیش از پیش احساس می‌شود. هدف این پژوهش شناخت درست مفهوم حریم(به صورت کلی و تئوریک) و پی بردن به خصوصیت‌های به ظهور رسیدنش در معماری ایران است. در این راه سعی شد تا سه پرسش اساسی مطرح و پاسخ داده شود. اینکه خاستگاه حریم کجاست، چه ارتباطی با فرهنگ یک ملت دارد و چگونه در معماری ایران به ظهور می‌رسد. دو رویکرد متفاوت به بررسی این سه پرسش اختصاص یافت. در این پژوهش ابتدا با رویکردی پدیدارشناختی به درک چیستی حریم و نقش آن در ارتباطات انسان پرداخته شد و سپس با رویکردی تفسیری-تحلیلی به تطبیق این درک با فرهنگ و اندیشه ایرانی و چگونگی ظهور آن در معماری ایران پرداخته شد. حاصل این دو فصل نتایجی است که دسته اول مختص به مفهوم حریم است و دسته دوم مربوط به تعین آن در معماری ایران. حریم برخاسته از وجود انسان و پیوندهایی است که با ماسوایش برقرار می‌کند و امری تکوینی است؛ در اندازه و شکل تحت تاثیر همان وجود است؛ هم وصل می‌کند و هم موجب فصل می‌شود؛ در ظهورش فقط یک خط نیست و از یک بعد تا سه بعد ظهور می‌یابد و می‌تواند دارای عملکرد باشد؛ و قابلیت ایجاد یک طیف از بیرونِ بیرون به درونِ درون را دارد. در معماری ایران با توجه به اندیشه ایرانی مبنی بر ذومراتب بودن وجود انسان و ارتباطش با هستی، پیوندهای وجودی انسان(شامل پیوند با طبیعت، انسان و خالق هستی) موجب به وجود آمدن مراتبی از حریم می‌شود که با برجسته شدن ویژگی‌هایی از تعین حریم همراه است. پیوند بیرون و درون با استفاده از ایجاد تنوع در دیوار، کف و سقف و نیز توجه به فضاهای بینابین، اهمیت ویژه به مقیاس دعوت‌کنندگی بنا بر اساس نحوه برقراری پیوند، چندلایه بودن تعین حریم و ایجاد وصل به صورت مرحله به مرحله، و بالاخره توجه ویژه به «نور» به عنوان ابزاری برای تعین حریم، ویژگی‌هایی است که معمار ایرانی در هنگام ساختن به آن توجه داشته است.
واژه‌های کلیدی: حریم شخصی، پدیدارشناسی، مراتب وجود، هستی، معماری، فرهنگ، انسان، ارتباطات، حریم، معماری ایران، درون و بیرون