ضمان در مضاربه

توضیح

مضاربه یک نوع شرکت عقدی است که در قانون مدنی به عنوان یکی از عقود معین شناخته شده است. ماهیت واقعی مضاربه، شرکت سرمایه و کار است و در بیان حقیقت آن تقریباً هیچ اختلافی بین فقیهان و حقوق‌دانان وجود ندارد. عامل در عقد مضاربه، امین است و امین جز در صورت ارتکاب تقصیر، مسئول خسارات وارد بر مورد تصرفش نمی‌باشد. بنابراین مضارب، ضامن مال مضاربه نمی‌شود، مگر در صورت تعدی یا تفریط. حال باید دید آیا شرط ضمان عامل در مضاربه صحیح است یا باطل و این شرط خلاف مقتضای ذات عقد است یا خلاف مقتضای اطلاق عقد؟ اگر شرط شود که مضارب ضامن سرمایه خواهد بود و یا خسارات حاصله از تجارت متوجه شخص مالک نخواهد شد، عقد باطل است. بدین معنی که این شرط هم خود باطل بوده و هم مفسد عقد می‌باشد. شرط مزبور، مخالف مقتضای ذات عقد مضاربه است، زیرا مقتضای ذات عقد، همان اشاعه در سود حاصله و امانت عامل است. در نتیجه این گونه شروط باطل و مبطل عقد هستند. اما اگر طرفین بخواهند برخلاف شرط مزبور توافق کنند براساس قسمت دوم ماده 558 ق.م و به وسیله حیله قانونی، به نحوی که به طور لزوم شرط شود در صورت تلف یا خسارت، مضارب از مال خود به مقدار خسارت یا تلف مجاناً به مالک تملیک کند، هدف آنان تأمین می‌گردد.
واژه‌های کلیدی: شرط ضمان، حیل قانونی، عقد مضاربه، شرط باطل و مبطل، مضاربه، عقد معین، ضامن، شرط (حقوق)، شروط باطل( حقوق)، بطلان (عدم اعتبار)، کلاهبرداری، قانون مدنی