ظرفیت‌شناسی فقه مقاصدی در مسایل مستحدثه فقه خانواده

توضیح

«مقاصد شریعت» عبارت است از: علم به اهداف شریعت و فهم غایات که فقیه با استناد به آیات، احادیث معتبر و عقل می تواند به مشروعیت و موارد مقاصد در فقه دست پیدا کند. مقاصد ضروری شریعت شامل پنج مورد می شود که عبارت است از: حفظ دین، حفظ نفس، حفظ نسل، حفظ مال و حفظ عقل. تمام دستورات اسلام برای حفظ این پنج مقصد آمده است. اصطلاح مقاصد شریعت در میان اهل سنّت از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و در میان فقهای امامیه از قرن سوّم به آن اهتمام داشتند و فقهای معاصر نیز افق جدیدی در فهم مقاصد شریعت ایجاد کرده اند و از آن برای استکشافِ حکم بهره برده اند؛ به خصوص در مسایل مستحدثه ای که در خانواده به وجود می آید، زیرا که مقاصد شریعت راهکار مناسبی برای حلّ مسایل مستحدثه است و یاری دهنده فقیه در حلّ مسائل و شناخت حکم است. با توجّه به آنچه گفته شد، در این پژوهش به بررسی فقهی حکم مسائل مستحدثه و نوظهور در خانواده با رویکرد فقه مقاصدی که موضوع جدید و کاربردی است، پرداخته می شود و با استفاده از منابع کتابخانه ای و با روش توصیفی- تحلیلی جست و جو در این زمینه ادامه پیدا کرد و دانسته شد که بسیاری از مسایل جدید در حوزه خانواده را می توان با ارکان مقاصد شریعت که با اصول ازدواج سازگار است مطابقت داد؛ مانند مساله تغییر جنسیت زوجه که با اصل حفظ نفس منافات دارد و به کمک این اصل می توان به حکم فقهی مهریه در این زمینه دست یافت.
واژه‌های کلیدی: فقه، مصلحت، مقاصد شریعت، مقاصد، مستحدثه.