عقد استصناع در حقوق ایران و فقه امامیه با نگاهی به کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا

توضیح

عقد استصناع یا قراردادهای سفارش ساخت یکی از پرکاربردترین و مهم‌ترین نمونه های قراردادی است که امروزه در حوزه‌های مختلف عمرانی، صنعتی کاربرد فراوانی دارد.در همین زمینه می‌توان به سفارش ساخت یک دست مبل، انعقاد قرارداد پیش‌فروش آپارتمان، ساختن انواع توربین‌‌ها برای نیروگاه‌ها، ساخت تجهیزات، ابزارآلات و تأسیسات مورد نیاز اشاره کرد که توسط افراد اعم از حقیقی یا حقوقی و توسط دستگاه‌های اجرایی و ...به سازندگان و پیمانکاران سفارش داده می‌شود.از استصناع با عناوینی همچون قرارداد تجاری سفارش ساخت، بیع مال آینده نام برده می‌شود. این قرارداد فی‌مابین مستصنع (خریدار)، صانع(سازنده) و مصنوع که کالای سفارش داده شده است، منعقد می‌گردد. در سال‌های گذشته و در بیشتر ادوار فقهی عقد استصناع توسط فقهای معظم امامیه به علت مجهول بودن مبیع و عدم وجود کالا، انعقاد آن جایز شمرده نشده و لذا بهره‌گیری از این عقد مسکوت مانده بود. در حال حاضر و با رشد تکنولوژی و شرایط زمانی فقهای متأخر و معاصر مجدداً با رجوع به روایات اهل بیت سلام ا...علیهم، این بحث را از زوایای مختلف همچون عقد استصناع مصداقی از بیع عین معین، یا بیع سلف، یا عقد اجاره یا عقد مستقل یا در ذیل ماده 10 قانون مدنی مورد تتبع واقع شده است. در شرایط کنونی عقد استصناع جزء قرارداهای مستقل محسوب شده به نحوی که می‌توان آن را در چهارچوب قراردادهای خصوصی که با قوانین آمره و نظم عمومی جامعه مخالفت نداشته باشد، مورد استفاد و استناد قرار داد. امروزه از مهمترین مصادیق قراردادهای سفارش ساخت می‌توان به قراردادهای پیش‌فروش ساختمان، قراردادهای مقاطعه‌کاری، طرح و ساخت در حوز‌های صنعت و انرژی و به طور کلی در نظام فنی و اجرایی کشور اشاره کرد. از سویی کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا نیز از مهم‌ترین کنوانسیون‌هایی است که اگر چه جمهوری اسلامی به آن ملحق نشده ولیکن به علت درخواست جمهوری اسلامی برای عضویت در سازمان‌ تجارت جهانی و همچنین مراودات بازرگانی با سایر کشورها می‌بایست شناخت مناسبی از آن پیدا نمود. بنابراین لازم است در قراردادهایی بین‌المللی که با برخی صاحبان فناوری و صنعت با دیگر کشورها منعقد می‌گردد شناخت کافی‌ای از این کنوانسیون در زمان بروز اختلافات داشته باشیم.
واژه های کلیدی: استصناع، کنوانسیون بیع بین المللی کالا، ثمن، پیش فروش آپارتمان