قرارداد آتی‌ها در اقتصاد اسلامی

توضیح

دهه‌‌های پایانی قرن بیستم شاهد توسعه روزافزون بکارگیری از ابزار‌های جدیدی در بازار‌های مالی بوده است. این ابزارهای جدید که مشتقات نامگذاری شده‌اند از آخرین ابداعات متخصصان مالی در این زمینه محسوب میشوند. قرارداد‌آتی‌ها از مهمترین این ابزار‌ها است. آتی‌ها قراردادی است که طبق آن خریدار (فروشنده)متعهد به دریافت (تحویل) دارایی پایه قرارداد در تاریخ معینی در آینده میشود. همه شراط قرارداد‌ها به جز قیمت آن استاندارد و معین است. قیمت قرارداد ها طبق مکانیسم ویژه حاکم بر بازار آتی‌ها تعیین می شود.سوال و مشکلی که با آن مواجه هستیم این است که آیا امکان بکارگیری این ابزار در بازار مالی اقتصاد اسلامی وجود دارد؟ و آیا این ابزار را می‌توان در چارچوب عقود اسلامی معین طراحی کرد؟ پاسخ به این سوالات نیاز به بررسی ماهیت آتی‌ها و شرایط آن از یک طرف و بررسی عقود معین و شرایط آنها از سویی دیگر دارد. نا‌اطمینانی و مدیریت ریسک کلیدیترین مفهوم برای شناخت ماهیت آتی‌ها است. توجه به این مساله این نکته را مشخص می‌سازد که کارکرد مورد انتظار از آتی ها را نمی‌توان در قالب عقود معین بر‌آورده ساخت، چرا که این عقود برای کارکرد‌های مشخص و تعریف شده ای طراحی شده‌اند. لذا آتی‌ها را می‌توان به عنوان عقدی مستحدث تلقی کرد.با بررسی قواعد عمومی معاملات به این مساله پی می‌بریم که این نوع قرارداد‌های جدید از شرایط اصلی اعتبار قرارداد‌ِها در فقه امامیه برخوردار هستند، لذا امکان بکارگیری این قرارداد‌ها در اقتصاد اسلامی وجود دارد.
واژه‌های کلیدی: معاملات، آتی، مشتقات، اقتصاد اسلامی، قرارداد، مدیریت ریسک، سفته بازی