قصر نماز مسافر از دیدگاه شیعه

توضیح

علمای مذاهب اسلامی درباره قصر نماز مسافر اتفاق نظر دارند، و معنای این اصطلاح، کوتاه کردن نمازهای چهار رکعتی به دو رکعت می‌باشد. پژوهش حاضر با روش کتابخانه‌ای، شرایط قصر نماز مسافر را بر اساس دیدگاه امامیه بررسی نموده، و این فرضیه را پی‌گیری می‌کند که نماز مسافر در شرایط فعلی که سفرها آسان شده، با گذشته متفاوت بوده و نمی‌توان به معیارهای قدیمی اکتفا نمود. معیار سفر از نظر شارع مقدس، فاصله یک روز راه با وسایل نقلیه همگانی متناسب در هر عصری می‌باشد. این رأی مطابق با مفهوم سفر از نظر لغت می‌باشد که به‌معنای روشنایی روز است. قرآن کریم نیز تلویحاً به کمترین حد سفر به‌صورت نصف روز برای رفت و نصف روز برای برگشت، اشاره کرده است. فلسفه قصر نماز، لطف و رحمتی از جانب خدا برای مراعات حال مسافر می‌باشد که در سفر دچار مشقت و سختی است. ابتدای مسافت برای سفرهای شرعی، لحظه‌ای است که شخص برای سفر حرکت می‌کند، و در این زمینه فرقی میان خانه یا شهر و روستا نیست. مسافر در برخورد با قواطع سفر مانند وطن، ده روز اقامت، و سی روز مردد بودن، باید نماز را کامل بخواند. همچنین سفرهایی که برای اهداف حرام انجام می‌شود از حکم قصر استثنا شده‌اند. کسی هم که به هر دلیلی زیاد سفر می‌کند، باید نماز را در سفر تمام بخواند. یکی دیگر از شرایط لازم برای قصر نماز، رسیدن به حد ترخص، یعنی جایی که مسافر دل از شهر و دیار خود می‌کند، می‌باشد. این محدوده می‌تواند با نشنیدن صدای اذان و یا ندیدن دیوارهای شهر مشخص شود. بر اساس روایات، مسافر در شهرهای مکه، مدینه، کوفه و کربلا بین قصر نماز و تمام خواندن آن مختار است. همچنین بین قصر نماز و افطار روزه، رابطه تلازم برقرار بوده، و هرگاه در سفر نماز قصر شود، روزه هم افطار می‌شود، مگر آن‌که دلیلی بر استثنای بعضی موارد داشته باشیم.
واژه‌های کلیدی: فقه، شیعه، نماز، حد ترخص، مسافر، قصر.