ماهیت حقوقی فرزندخواندگی در حقوق ایران

توضیح

هدف: نهاد فرزندخواندگی، نهادی است که از دیرباز و از عصر رسول اکرم (ص) و حتی قبل‌تر از آن نیز مرسوم بوده است و امروزه جوامع اسلامی، به تبعیت از سیره نبوی و ائمه، به ساماندهی حدود و شرایط مربوط به فرزندخواندگی مبادرت ورزیده‌اند و در این خصوص اقدام به تقنین بر اساس اقتضای زمانی خاص خود نموده‌اند. در این بین، به رغم گسترگی تحقیق‌های این حوزه، ماهیت حقوقی نهاد فرزندخواندگی چندان مورد کنکاش و دقت نبوده است، این تحقیق در تلاش است نهاد فرزندخواندگی را بر اساس قوانین موضوعه و فقه امامیه تحلیل کند و همچنین منابع و مبانی این نهاد حقوقی را مورد بررسی قرار دهد. تا گامی اگر چه ناچیز در تحقق و تکمیل ادبیات حقوقی این حوزه محقق شده و به جامعه حقوقی در این خصوص کمکی شایسته و در خور صورت گیرد. روش تحقیق: روش تحقیق در این پروژه روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از ابزار جمع آوری کتابخانه‌ای منابع و مآخذ و عنداللزوم با استفاده از نظریه دکترین حقوقی بوده است به این صورت که به تحلیل سؤالات اصلی با تکیه بر اهداف پژوهش پرداخته شده تا نهاد فرزندخواندگی نه از حیث شرایط پذیرش فرزند خوانده برای فرزند پذیر، بلکه به‌عنوان یک عمل حقوقی و در زمره عقود و یا ایقاعات بودن فرزندخواندگی تحلیل و تبیین شده است. یافته‌ها و نتایج: نهاد فرزندخواندگی از نظر ماهیت از زمره عقود قلمداد می‌گردد و چندان سنخیتی با ایقاع ندارد؛ منابع مرتبط با فرزندخواندگی از حیث حقوق داخلی در عصر جدید از غنای قابل توجهی برخوردار است، مبانی مرتبط با این نهاد حقوقی را باید در مبانی هنجاری و اخلاقی و مبنای حق حیات جستجو نمود. فرزندخواندگی عقدی با اوصاف؛ لزوم، با نام، عهدی، تحمیلی، غیر معوض، مسامحه‌ای و در عین حال عقدی تشریفاتی با شرایط مقرر در قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بد سرپرست مصوب 1392 است. نتایج پژوهش تا حدودی با فرضیه‌های پژوهش همخوانی داشته و در برخی موارد از جمله ماهیت عقدی یا ایقاعی داشتن تفاوت‌هایی محسوس داشته و دارد.
واژه های کلیدی: فرزندخواندگی، ماهیت فرزندخواندگی، عقد