ماهیت و جایگاه رمز ارزها و چالش های آن در حقوق ایران

توضیح

ارزهای مجازی پدیده نوینی هستند که بر بستر اینترنت و با استفاده از فناوریهای نوین استخراج و منتقل میشوند. افزایش سرعت تجارت، نقل و انتقال و کسب درآمد؛ افزایش دایره حریم خصوصی و سهولت استفاده از این ارزها موجب محبوبیت و رونق آنها شده است. گمنامی و فقدان نهاد مرکزی برای نظارت و اعمال قوانین موجب شده است تا امکان استفاده از این پدیده در فعالیتهای مجرمانه فراهم شود. درک صحیـح شـبکههای تبــادل مالی مبتنی بــر رمزارزها و آشــنایی بــا تهدیدها و فرصتهای نهان وآشکار این حوزه، تاثیر مستقیم و بسـزایی در موضعگیری‌های تصمیمســازان داخلی برای مقرراتگذاری یا اعلام ممنوعیت فعالیت در این بخـش دارد. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای به ماهیت و جایگاه رمز ارزها و چالش‌های آن در حقوق ایران پرداخته است. شناسایی ماهیت رمزارزها رابطه تنگاتنگی با بازشناسی ساختار فنی هریک از اقسام آن دارد. لذا ارائه ماهیتی واحد با وجود اقسام متنوع، امکانپذیر نبوده و قابل ایراد است. رمزارزها گونهای از اموال غیرمادی و یا در صورت توسعه و تسری مفهوم عین به اموال ناملموس، از اعیان محسوب شده که دارای مالیت عرفی و شرعی نیز می‌باشند. رمزارزها اگرچه از لحاظ تئوریک و مبانی حقوقی و اقتصادی میتوانند کارکردهای پول را ایفا نمایند و به عنوان واسطهی مبادله در میان مردم جهان نیز پذیرفته شدهاند لکن بر اساس قوانین پولی، جهت صدق عنوان پول، نیازمند شناسایی دولتها نیز میباشند؛ برخی از انواع رمزارزها همچون رمزارزهای ملی به واسطهی خلق توسط کشورها از این شناسایی برخوردار هستند لکن سایر اقسام آن، تا زمانی که در قوانین به رسمیت شناخته نشوند، پول تلقی نشده و صرفًا یک دارایی دیجیتال محسوب میشوند. همچنین توکنهای صادره در عرضهی اولیهی سکه نیز با مفهوم اوراق بهادار تطبیق داده میشوند. یافتههای تحقیق نشان می‌دهد ویژگی‌های ارزهای مجازی به همراه ابهام در وضعیت قانونی و قلمرو فعالیتهای مجرمانه، چالشهایی برای نظام حقوقی ایران بوجود آورده است، از جمله این چالش ها میتوان به هژمونی مالکان رمزارزها و امکان ضربه به اقتصاد ایران، هجوم مردم به بازار رمزارز و امکان بحران در موسسات مالی، به کارگیری توسط گروه های ترورستی، خلق انبوه سکه توسط نهادهای مالی، چالش شناسایی و کشف جرائم مرتبط با ارزهای مجازی، ریزش شدید بازار و ایجاد نارضایتی عمومی، چالش چگونگی اعمال قوانین و مقررات بر ارزهای مجازی، چالش توقیف و مصادره آنها، چالش نگهداری ارزهای مجازی، چالش استفاده از ادله الکترونیک، چالش تعیین قلمرو صالح، برگشت ناپذیری تراکنش های اشتباه و مشکل ارث ، اشاره کرد.
واژه‌های کلیدی: ماهیت، رمزارزها، ارز دیجیتال، چالش، حقوق ایران.