مبانی فقهی-حقوقی اخذ برائت از بیمار

توضیح

یکی از مسائل مورد بحث در حوزه فقه و حقوق پزشکی، مسئولیت مدنی پزشک و اخذ برائت از بیمار جهت رفع آن است. فقهای امامیه در خصوص ضمان پزشک حاذقی که با اذن و رضایت بیمار به معالجه وی اقدام می‌نماید و در این راه مرتکب تقصیر و خطایی نمی‌گردد، اختلاف نظر دارند. گروهی به عدم ضمان چنین پزشکی حکم کرده و معتقدند اگرچه برائت نهادی مشروع است، ولی اخذ آن بی‌فایده خواهد بود. دیدگاه مشهور پزشک را در این حال ضامن می‌داند و برای رهایی وی از چنین مسئولیت سنگینی است که لزوم اخذ برائت از بیمار را مطرح می‌نماید. این پایان نامه به بررسی و نقد مبانی فقهی و حقوقی دو دیدگاه می‌پردازد تا به طور مستدل و مستند نظری صواب را در خصوص لزوم یا عدم لزوم اخذ برائت از بیمار برگزیند. حاصل آنکه مفاد دیدگاه مشهور قابل تأمل و انتقاد به نظر می‌رسد، چرا که برائت را تنها راه معافیت پزشک حاذق و غیر مقصر معرفی می‌کند و در صورت عدم تحصیل آن، پزشک را در هر حال ضامن می‌داند. مسئولیت غیر تقصیری پزشک بر مبنایی محکم استوار نبوده و با مصلحت اجتماعی سازگار نیست. لذا همان ضرورت اجتماعی که به عنوان مهمترین دلیل توجیه لزوم اخذ برائت از بیمار مطرح شده است، ایجاب می‌کند که پزشک از همان ابتدا و بدون نیاز به تحصیل برائت، ضمانی بر عهده نداشته باشد. در نتیجه چنانچه پزشک ماهر و محتاط بوده و با رعایت موازین فنی و علمی و اخذ رضایت آگاهانه بیمار به معالجه اقدام نماید، حتی در صورت عدم اخذ برائت از بیمار، ضمانی بر عهده نخواهد داشت. قانون جدید مجازات اسلامی مصوب 1392، نیز این راه را برگزیده است. بنابراین اخذ برائتی که در این قانون ذکر شده است، عملاً فایده و لزومی در رفع مسئولیت مدنی پزشک ندارد.
واژهای کلیدی:ضمان،حقوق پزشکی،مبانی (فقه)،فقه جعفری،پزشک ،مسئولیت مدنی،ضمان پزشک