مجازات‌های جایگزین زندان درفقه امامیه و اهل سنت و حقوق ایران

توضیح

مجازات‌های جایگزین زندان یکی از مباحث جدید و پرطرفداری است که امروزه درکشورهای مختلف مطرح است؛ اما آنچه در این تحقیق موردتوجه قرارمی گیرد مجازات‌های جایگزین زندان بر اساس فقه امامیه، اهل سنت و حقوق ایران است. براین اساس مهم‌ترین یافته‌های این تحقیق مطالب ذیل است. تمام فقهای مذاهب اسلامی دراصل مشروعیت حبس اتفاق‌نظر دارند. در اسلام مجازات زندان نداریم، درکلمات فقها ومتون روایات، عنوان حبس داریم که مفهومی وسیع‌تر از زندان است وکاملا با شکل و شمایل زندان امروزی متفاوت است، منظور از حبس نگهداری انسان در یک فضای تنگ و تاریک نیست بلکه بیشتر مقصود جلوگیری از تصرّفات آزادانه وی بدون هرگونه شکنجه و آزاراست. از دیدگاه فقه امامیه و اهل سنت مجازات‌هایی که امروزه به‌عنوان مجازات جایگزین زندان یاد می‌شود، در حقیقت مجازات‌های تعزیری هستند که حاکم شرع برای تعیین و انتخاب آن‌ها با هیچ محدودیتی مواجه نیست. به این معنا که تعزیر منحصر به تازیانه نیست، بلکه تعیین مجازات‌های تعزیری، به حاکم اسلامی واگذارشده تا برحسب صلاح‌دید خود که مبتنی بر اصول ثابتی است، اعمال نماید. مجازات‌های جایگزین زندان در فقه را می‌توان به چهار دسته کلی جایگزین‌های مالی، بدنی، معنوی، سالب آزادی یا محدودکننده آزادی تقسیم نمود. در نظام حقوقی ایران می‌توان مجازات‌های جایگزین زندان را به دوگونه سنتی ونوین تقسیم کرد. گونه‌های سنتی آن دسته از تدابیری هستند که ازبدوقانون گذاری در نظام عدالت کیفری ایران، به‌منظور کاهش جمیعت زندانیان واجتناب ازآثارزیانبارآن پیش‌بینی‌شده است وهم اکنون نیز از اعتبار قانونی برخورداراست که عبارتندازجزای نقدی، تعلیق اجرای مجازات، آزادی مشروط. گونه‌های نوین آن دسته از تدابیری هستند که در چند دهه اخیر در نظام‌های حقوقی دنیا مطرح‌شده‌اند و در مقررات جزایی ایران نیز پس از تصویب قانون مجازات اسلامی 1392 از اعتبار قانونی برخودارشدند که خود ازنوآوری ها و نقاط قوّت این قانون محسوب می‌شود عبارتنداز: محرومیت از حقوق اجتماعی، خدمات عام‌المنفعه، دوره مراقبت، جریمه نقدی جریمه نقدی روزانه، حبس خانگی، نظارت الکترونیکی.
واژه‌های کلیدی: مجازات، جایگزین، زندان، فقه، حقوق