مسئله وحدانی یا اسداسی بودن خمس و مالکیت آن از دیدگاه فقه اهل بیت علیهم السلام

توضیح

نسبت به مال خمس برخی آن را اسداسی میدانند وبرخی اخماسی وبرخی وحدانی, باتوجه به ظاهر آیه:«وَاعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْ‌ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبی‌ وَ الْیَتامی‌ وَ الْمَساکینِ وَ ابْنِ السَّبیل» انفال41) اسداسی بودن خمس استفاده میشود,یعنی مال الخمس بین شش گروه که درقرآن به آنها اشاره شده,تقسیم میشود,گروه ششگانه عبارتند از: 1,خداوندمتعال,2, رسول خدا(ص) 3,ذی القربی وائمه علیهم السلام, 4,ایتام ازبنی هاشم که به سادات معروفند,5,ابناءالسبیل ازسادات, 6,فقراءومساکین ازسادات کرام.در زمان پیامبر(ص)دوسهم(خدا ورسول) متعلق به رسول خدا بوده وایشان دراموری که خداوندمیخواست,مصرف می نموده اند.سهم ذی القربی را متعلق به خودشان بودند.درزمان وصی برحق رسول الله, هرسه سهم(خدا ورسول وذی القربی)متعلق به امام ع بوده اند,ولی درزمان عدم حضورامام ع,سه سهم مذکورمتعلق به نائب عام امام زمان ع می باشد.سه دیگرمتعلق به گروه های سه گانه سادات می باشد. درصورت اخماسی بودن مال الخمس,مال خمس پنج تقسیم میشود,شرکاء دراین صورت عبارتنداز رسول الله (ص) وذی القربی و سه گروه ازسادات,دراین صورت خدواندمتعال جزءسهامداران نیست,بلکه ازباب تبرک درآیه شریفه ذکرشده است. باتوجه به قرائن عقلی ونقلی ظاهر آیه منصرف به وحدانی بودن مال الخمس میشود,لذا مال الخمس تنها متعلق به رهبر وامام جامعه اسلامی است,درواقع مال الخمس ازجمله اموالی استکه باید دراختیاررهبرجامعه اسلامی قراربگیرد,تا ازاین طریق بسط ید در اداره امور اجتماعی واداری ورفع موانع ومشکلات مادی جامعه ومردم داشته باشد.یکی مهم ترین وظایف که به عهده امام ورهبرجامعه اسلامی می باشد,این استکه نیازهای فقراءسادات را تامین نماید. درنتیجه با بررسی ادله هرکدام ازادعاهای مذکور,ادله وحدانی بودن مال الخمس ازقوت واتقان بیش تری نسبت به سایر دیدگاه ها برخور دار می‌باشد. بحث دیگراین است که مال خمس مملوک است,ولی طبق نظرمختار مملوک رهبر وامام جامعه اسلامی است,منشاءمالکیت شخصیت حقوقی رهبر وامام است,نه شخصیت حقیقی ایشان.. بنابراین درزمان غیبت امام معصوم (علیه السلام)جوازحق تصرف درمال خمس برای فقهاء به سبب نیابت ازحیث مقام ومنصب می باشد. برفرض عدم مملوکیت مال خمس,اصل تصرف وگستره تصرف ومتولیان تصرف درمال خمس برای فقهاء درعصرغیبت می باشد,منشاء حق تصر داشتن برای فقهاء,ولایت ونیابت عام ایشان از امام معصوم (علیه السلام) می باشد.
واژه‌های کلیدی: اسدادی، اخماسی، وحدانی بدن خمس، مالکیت، مملوک بودن خمس.