مسئولیت مدنی ناشی از تبلیغات دروغ در فقه و حقوق

توضیح

مسئولیت مدنی، یکی از مهم‌ترین نهادهای حقوقی در همه‌ی دنیا است. در اصل شروع اکثریت دعاوی در دادگاه‌ها، به مسئولیت مدنی برمی‌گردد درحالی‌که برخی از ویژگی‌های آن را مثل مسئولیتی که رسانه‌ها در قبال ضرری که بر دیگران وارد می‌کنند، هنوز در کشور به‌خوبی جا نیفتاده است. مسئولیت مدنی در اصطلاح حقوقی به این معنا می‌باشد که وقتی اعمال شخصی موجب ضرر دیگری شود آن شخص در قبال عمل ضرر آفرینی که انجام داده است مسئولیت دارد و باید جبران خسارت‌هایی که وارد کرده را کند و این خسارات وارده به دو نوع مادی و معنوی تقسیم می‌شود و درخصوص مسئولیت مدنی در علم حقوق، دو نظریه وجود دارد ، یکی نظریه تقصیر و دیگری نظریه خطر. نظریه تقصیر به این معناست که اگر عامل در انجام عمل مرتکب تقصیر شده باشد و درنتیجه‌ی آن خسارتی به دیگری وارد آید، وی مسئول جبران خسارت است و نظریه خطر به این معناست همین‌که بر اثر فعالیت فردی به دیگری خسارتی وارد آید، وی مسئول جبران خسارت است، زیرا همان‌طور که از سود ناشی از فعالیت خود منتفع می‌شود، باید مسئولیت خسارات ناشی از آن به دیگری را نیز بر عهده بگیرد. در ایران با توجه به قانون مسئولیت مدنی، نظریه‌ی تقصیر پذیرفته‌شده است و انواع تقصیر در این قانون برشمرده شده است. رسانه‌ها نیز از این مسئولیت مبرا نیستند، برای مثال در خصوص تبلیغات، در آیین‌نامه‌ی تأسیس و نظارت بر نحوه‌ی کار و فعالیت کانون‌های آگهی و تبلیغاتی، مصوب شورای انقلاب اسلامی بیان شده است که در آگهی‌های تبلیغاتی نمی‌توان ادعاهایی مطرح کرد که از طرف منابع موثق علمی تأیید نشده باشد. چنانچه رسانه ملی به تبلیغات دروغ برای وسیله‌ای بپردازد و مردم با خرید و استفاده از آن وسیله ضرری را متحمل شوند یا فاقد آن خاصیتی که برای آن بیان‌شده باشد، علاوه بر تولیدکننده که مسئول خسارات وارده بر اثر مصرف کالای تولیدی‌اش است؛ باید رسانه را نیز مسئول دانست، امری که چندان در کشور ما جا نیفتاده است. رسانه را به این سبب باید مسئول دانست که اگر آن رسانه اقدام به تبلیغ آن محصول نمی‌نمود، مسلماً بسیاری از مردم از وجود آن مطلع نمی‌شدند و فریب نمی‌خوردند. همچنین بعضاً افراد از طریق آگهی‌های مطبوعاتی با شرکتی مانند شرکت‌های سرمایه‌گذاری و غیره آشنا می‌شوند و با این باور که چون در نشریه‌ای معتبر تبلیغ‌شده است، قابل‌اعتماد می‌باشد به سرمایه‌گذاری در آن شرکت اقدام می‌نمایند و هدف کلا‌هبرداری واقع می‌شوند. ازآنجایی‌که بخشی از اعتماد این فرد، به اعتبار نشریه بوده است، نمی‌توان نشریه را مبری از مسئولیت مدنی دانست. شناخت این مسئولیت برای رسانه‌ها، علاوه بر اینکه موجب می‌شود خسارت زیان‌دیده تا حدود زیادی جبران شود، سبب دقت بیشتر رسانه‌ها در انتشار آگهی‌ها و درنتیجه کاهش بزهکاری‌هایی از این دست می‌شود.
واژه های کلیدی: مسئولیت مدنی، ضرر، تبلیغات دروغ، رسانه.