مسئولیت کیفری تخریب محیط‌زیست در فقه اهل‌بیت(ع)، فقه حنفی و حقوق افغانستان

توضیح

پرداختن به مباحث زیست محیطی و تبیین ابعاد مختلف آن، بحث جدید به حساب می‌آید مخصوصا مطرح نمودن مسئولیت کیفری تخریب آن از نگاه فقه اهل بیت(ع)، فقه حنفی و حقوق افغانستان‌که در نوع خود کم سابقه و درخصوص کشور افغانستان بی‌سابقه می‌باشد. هدف دراین پژوهش آن است تا با روش کتابخانه‌ای و با محوریت آیات قرآن کریم، احادیث پیامبر اکرم(ص)، روایات ائمه معصومین(ع)، قواعد فقهی و حقوق جزایی افغانستان، مسئولیت کیفری تخریب محیط-زیست از نگاه فقه اهل بیت(ع)، فقه حنفی و حقوق افغانستان مورد بررسی قرار گیرد. از مجموع این پژوهش چنین فهمیده می‌شود: از آیات و روایات‌که بیانگر لزوم حفظ سلامت و مصالح جامعه می‌باشد، مبنای اجتماعی و از قواعد لاضرر، اتلاف، تسبیب، منع اسراف، مبانی فقهی مسئولیت کیفری تخریب محیط‌زیست استفاده شده و از برخی دیگر از آیات و روایات، عناصر سه‌گانه‌ای عمومی و اختصاصی جرم زیست محیطی، شرایط مسئولیت کیفری و انواع مجازات نسبت به انواع مجرمین زیست محیطی از منظر فقهی، استخراج شده و از آیات و روایات‌که تخریب مراتع و فضای سبز، قطع جنگل‌ها، آلوده کردن آب، هوا و خاک، اذیت و کشتن بی‌مورد جانوران را حرام می‌داند، قلمرو و مصادق جرم فقهی زیست محیطی استفاده شده است. در بخش حقوق افغانستان علاوه بر بیان برخی از مبانی حقوقی مسئولیت کیفری تخریب محیط‌زیست و پیشینه مسئولیت کیفری تخریب محیط در حقوق بین‌الملل، تاریخچه آن در قوانین افغانستان از زمان حکومت پادشاهی ظاهرشاه (1343) تا زمان حاضر(دولت جمهوری اسلامی به ریاست محمد اشرف غنی(1396))، مورد بحث قرارگرفته و به قوانین و مواد نسبتا خوبی راجع به محیط‌زیست و مجازات مجرمین زیست محیطی دست پیدا کرده است؛ مخصوصا با مراجعه به قوانین جاری به ارکان عمومی و اختصاصی جرم زیست محیطی، انواع مجازات مجرمین زیست محیطی و مصادق جرم زیست محیطی، اشاره شده است. در کنار مسئولیت کیفری، جبران خسارت به‌عنوان یکی از آثار مسئولیت کیفری تخریب محیط زیست از نگاه فقه اهل بیت(ع)، فقه حنفی و حقوق افغانستان، نیز مورد بحث قرار گرفته است.
واژه‌های کلیدی: محیط زیست، شرکت، شرکاء، تصرف، فضائل خلفا.