مسایل مستحدثه در آثار علامه عبدالکریم مدرس

توضیح

علامه عبد الکریم مدرس از برجسته‌ترین و پرکارترین فقهای کردستان و عراق در دوران معاصر می‌باشد. ایشان بیش از شصت اثر، در زمینه‌های مختلف علوم شرعی، ادبی و غیره به زبانهای کردی، عربی و فارسی از خود به یادگار گذاشته‌اند. همچنبن تعلیم صدها طلبه از نقاط مختلف کردستان، عراق و کشورهای دور و نزدیک بخشی دیگر از فعالیت‌های ایشان بوده است. غیر از این موارد، علامه مدرس در زمینه‌ی فتوا بخصوص در زمان تولیت ریاست مجمع افتای عراق محل رجوع عام و خاص بوده است و مجله‌ی التربیه الاسلامیه به منبعی برای استفتاءات مردم و پاسخگویی ایشان و همکاران وی تبدیل گشته است. از میان فتاوای علامه مدرس، پاسخگویی به مسائل مستحدثه از بخشهای مهم آن است. تحقیق و بررسی این بخش از فتاوای ایشان سبب آشنایی با رویکردهای فقهی و روش استنباطی ایشان در زمینه‌ی مسائل مستحدثه می‌گردد. برای تحقق این اهداف در تحقیق حاضر در حد وسع با بررسی آثار مختلف علامه مدرس به روش کتابخانه‌ای مبنی بر شیوه توصیفی- تحلیلی از نوع تحلیل محتوا، به بررسی مسائل مستحدثه در آثار علامه مدرس پرداخته می‌شود که مهمترین نتایج حاصل شده به شرح ذیل می‌باشد. اول اینکه مسائل مستحدثه در آثار ایشان بیشتر در قالب فتوا به آن پرداخته شده است. دوم اینکه ثابت گردید ایشان در پاسخگویی به مسائل مستحدثه از منابع مختلف فقهی مذاهب چهارگانه‌ی اهل سنت و جماعت استفاده نموده و گاهی با رجوع مستقیم، به قرآن و احادیث استناد کرده و رأی خود را بیان نموده‌اند. سوم اینکه روشن گردید که شیوه و ترتیب غالب ایشان در پاسخگویی به مسائل اول رجوع به اقوال متأخرین شافعیه، و بعد سه مذهب دیگر، و در نهایت اجتهاد بر مبنای مقاصد شریعت با توجه ویژه به قاعده‌ی سد ذرایع و قاعده‌ی تقدیم دفع مفاسد بر جلب مصالح بوده است که از جمله مصادیق این امر فتاوای ایشان در مسأله‌ی حرمت اخذ ربا از سپرده‌های بانکی دولت‌های اسلامی و دولتهای غیر اسلامی، فتوا بر جواز کشتار صنعتی به شرط تسمیه حین روشن کردن دستگاه برقی، فتوا بر جواز مصرف قرص برای تأخیر قاعدگی زنان در مناسک حج، و جواز حکم احرام مسافران حج در هواپیما، می‌باشد.
واژه‌های کلیدی: آثار عبدالکریم مدرس، اجتهاد، فتوی، علمای کردستان، مسائل مستحدثه.