مطالعه تطبیقی حریم خصوصی در فقه و حقوق

توضیح

بحث حریم خصوصی به‌قدری گسترده است که نمی‌توان به‌صورت دقیق و جزیی همه ابعاد آن را بررسی و حتی تعریف فراگیر آن را مشخص کرده یا به به‌طور دقیق مصادیق آن را برشمریم، اما با توجه به اینکه نظام حقوقی ایران منبعث از احکام فقهی است، شالوده‌های حمایت از حریم خصوصی را می‌توان در فقه اسلام جست‌وجو کرد. حق بر حریم خصوصی در نظام اسلامی با مبانی مستحکمی ازجمله لزوم رعایت کرامت انسانی و جلوگیری از عادی شدن و شیوع بدیها و قواعدی ازجمله قاعده احترام مال مردم، قاعده تسلیط، اصاله الصحه و اصاله الاباحه موردحمایت قرارگرفته است تا فضای لازم راستا رشد و شکوفایی استعدادهای افراد را فراهم سازد. به‌هرحال در حالت کلی می‌توان تقسیم آن را به حریم مادی مشتمل بر حریم مکانی، جسمانی و اموال و حریم معنوی دربرگیرنده حریم اطلاعات، ارتباطات و حیثیت اجتماعی از هم گشایی نمود. اینک از یک‌سو، رشد سریع جوامع خصوصاً درزمینه ارتباطات و از سوی دیگر فاکتورهایی مانند ناآگاهی افراد از حقوق و وظایف خود در این زمینه و آیین‌نامه‌ها برای افراد و سازمان‌ها راستا حفظ حریم خصوصی درزمینه مختلف (شبکه‌های اجتماعی، داده‌های اطلاعاتی، فضای مجازی و ......) باعث عادی شدن نقض آشکارا و افزایش نقض خاموش حریم خصوصی می‌شود که لزوم تحقیقات و چاره‌اندیشی در این راستا را برای پژوهشگران بایسته‌تر نموده است. حال پس از بازگفت مفهوم حریم خصوصی و بررسی‌های لازم پی می‌بریم که از قرن‌ها پیش ارج نهادن به حریم خصوصی خود و دیگران از رهنمودهای ویژه اسلام بوده و برای آن احکام خاصی درخور نیازهای بشریت هرچند پراکنده وضع‌شده اما امروزه چه در ایران و چه در سطح جامعه جهانی، قانون و ضمانت اجرای درخوری با توجه به پیشرفت و نوآوری‌های بشر برای این دغدغه جهانی وضع نشده است و روزبه‌روز و حتی لحظه‌به‌لحظه این کمبود و خلأ قانونی نمایان‌تر می‌شود.
واژه های کلیدی: حریم خصوصی، فقه جعفری، محرمانگی، زندگی شخصی، حقوق اسلامی، نظام حقوقی