معیار و ملاکات تشخیص جنون در فقه امامیه و حقوق موضوعه

توضیح

جنون زوال عقل و شعور است. در مفهوم خاص، جنون مبین نوعی زوال و اختلال در قوای دماغی است. بطوریکه اعمال مجنون فارغ از اختیار و اراده اوست. جنون از عوامل رافع مسئولیت کیفری است. موضوع درگیری بیماران روانی با قانون و ارتکاب رفتار مجرمانه یکی از مشکلات رسیدگی‌های قضایی است. غالباً دادگاه ها با جلب نظر متخصصین روانپزشکی رأی خود را درباره متهم به اختلال روانی صادر می‌نمایند. بیش از هشتاد سال است که از تصویب قوانین کیفری در ایران می‌گذرد و در طی تغییرات قوانین، به اجمال سخن از اختلالات روانی (خصوصاً جنون) و تأثیر آن بر مسئولیت کیفری به میان آمده است. از نظر فقه جنون و عقل مقابل هم به کار رفته است و عقل مهم ترین رکن مسئولیت کیفری است جنون صفت کسی ست که فاقد قدرت تشخیص نفع و ضرر و حسن و قبح است و جنون از نظر حقوقی بیماری روانی یا روان پریشی یا بیماری وخیم روانی ست که به واسطه ی آن جریان فکر ، اندیشه رفتار ، کردار ، احساس و اعمال ، از راه صواب و عادی منحرف شده باشد. در این نوشتار مفهوم جنون، جنون در قانون مجازات اسلامی و قانون آیین دادرسی کیفری با توجه به تاثیر آن در احراز مسئولیت کیفری و فرآیند دادرسی بررسی خواهد شد. همچنین ضمن بررسی بیماری های روانی که ممکن است گاهی به اشتباه جنون تلقی شوند نگاهی گذرا به جنون متهم و آثار آن نیز خواهیم داشت.
واژه های کلیدی: جنون، فقه، حقوق، عقل، پزشکی قانونی.