مواجهه تحلیلی متفکران مدرسی با پدیده های اقتصادی و دلالت های آن برای اقتصاد اسلامی؛ رویکردی پدیدارشناسانه

توضیح

متفکران مدرسی مجموعه ای از متکلمان و فیلسوفان مسیحی بودند که در طی قرون 12 تا 17 در اروپا سعی در ارائه تبینی عقلانی از آموزه های دینی داشتند. در این میان پدیده های اقتصادی نیز بخشی از تحلیل های آن ها را شامل می گردید. از آنجا که تحلیل های ایشان بخش قابل توجهی از تاریخ تحلیل اقتصادی را همزمان با شکل گیری بسیاری از نهاد های مدرن اقتصادی شکل می داد و همچنین با توجه به آنکه این متفکرین در تلاش برای مواجهه ای دینی با این پدیده ها بودند از این رو مطالعه مواجهه تحلیلی ایشان با پدیده های اقتصادی می تواند دلالت های قابل توجهی برای مطالعات اقتصاد اسلامی به دنبال داشته باشد. بر این اساس این مطالعه به بررسی مواجهه تحلیلی متفکرین مدرسی با پدیده های اقتصادی طی قرون 12 تا 17 و دلالت های آن برای اقتصاد اسلامی با بهره گیری از رویکردی پدیدار شناسانه پرداخته است. نتایج مطالعه نشان می دهد که متفکران مدرسی دو غایت برای سعادت انسانی متصور بودند؛ غایت فراطبیعی و غایت طبیعی. پدیده های اقتصادی و تحلیل آن از منظر ارزیابی الزامات تحقق غایت طبیعی و در چارچوب حکمت عملی برای متفکرین مدرسی قابل توجه بود. متفکران مدرسی در تحلیل های خود از ترکیبی از روش های مکانیکی و غایت نگر بهره بردند. غایت نگری در تحلیل های آنها ضمن حفظ پویایی اندیشه دینی در مواجهه با نهاد های جدید اقتصادی، امکان سازگاری موضوع شناسی با جهانبینی مدرسی را تسهیل نمود و نیز توانایی فهم تحولات نهاد های اقتصادی و تغییر موضوعات را برای ایشان دوچندان کرد. توجه به ماهیت انسانی کنش های اقتصادی و در نتیجه دخالت انگیزه های درونی در تحلیل های اقتصادی از جمله دیگر ممیزات مواجهه این متفکرین با پدیده های اقتصادی به شمار می آید. با این وجود نتایج این مطالعه نشان داد تاکید بر قالب های سنتی نهاد های اقتصادی و عدم توجه به نظام سازی اقتصادی از جمله ابعاد انفعالی اندیشه مدرسی در مواجهه تحلیلی با پدیده های اقتصادی بوده است.
واژه‌های کلیدی: متفکران مدرسی، اقتصاد اسلامی، پدیدارشناسی، تاریخ اندیشه اقتصادی.