نقش اذن و آثار آن در معاینه و درمان پزشکی از نگاه فقه امامیه

توضیح

یکی از مسائل مطرح در فقه و حقوق پزشکی تأثیر اذن و رضایت بیمار بر مسؤولیت پزشک است.از جمله اینکه آیا اذن و رضایت بیمار به پزشک به تنهایی، در رابطه با نقض تمامیت جسمانی بیمار توسط طبیب جهت معالجه و درمان کافی و توجیه کننده هست تا موجب رفع مسؤولیت مدنی و کیفری پزشک گردد یا خیر؟ در این پژوهش بعد از تعریف مفاهیم و شناخت مبانی، احکام و آثار آن با مراجعه به منابع فقهی به سوالات مطرح در این زمینه پاسخ داده می‌شود. در این خصوص، صرف نظر از برخی موارد که مورد اتفاق است، مانند موارد اضطراری و اورژانسی،دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد که بیان می‌شود. در نهایت مطابق دیدگاه‌های مطرح، اذن و رضایت آگاهانه بیمار به معالجه و درمان پزشکی، منوط به ماهیت و حدود و ثغور اذن و رضایت بیمار، دارای کارکرد یکسان با شرط ابراء از ضمان می‌باشد. نظر مشهور فقها، برخلاف نظر غیر مشهور، این است که، رضایت به معالجه و درمان را رضایت به زیان ناشی از آن تلقی نمی‌کنند و برای آن «اخذ برائت» را لازم میدانند. هرچند بر فرض پذیرش نظر مشهور نیز، طبیب معالج حاذق به طور مطلق از مسئولیت بری نمی‌باشد و در صورت تقصیر مسؤول است. درمواد 319،320و321 قانون مجازات اسلامی سابق، که مبتنی بر نظر مشهور فقها بود، مسؤولیت محض یا بدون تقصیر پزشک مقرر گردیده بود، لکن در ماده 495 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392این نقیصه برطرف شده و مسؤولیت پزشک، مقید بر تقصیر گردیده است.
واژهای کلیدی:برائت،درمان،اذن،رضایت،ضمان،المعاینه، معاینه