وضعیت حقوقی مهریه‌های سنگین (فایل منبع موجود نیست)

توضیح

مهر در حقوق ایران مالی است که به نشانه مهر و وفا از سوی مرد به زن پرداخت می‌شود تا علامتی بر صدق و راستی او باشد و لذا به آن «نحله» و «صداق» می‌گویند (وَآتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَهً، سوره نساء، آیه 4). هم‌اکنون گرانی مهریه به یکی از موانع موجود درراه ازدواج جوانان تبدیل‌شده است و باید برای آن چاره‌ای اندیشید. بی‌تردید، آموزش ‌و پرورش صحیح دختران و خانواده‌ها و تنویر افکار مردم و معتقد ساختن آنان به این‌که ازدواج یک معامله اقتصادی نیست و حیثیت و آبرو و خوشبختی دختر و گرمی کانون خانواده به زیادی مهر بستگی ندارد، پیش از اصلاح قانون می‌تواند مؤثر باشد. رابطه مهر با عقد نکاح، رابطه عقد با شرط نیست و پیوستگی، تقیید و تعلیق در انشاء یا رضا در آن مشاهده نمی‌شود. درحالی‌که اگر رابطه عقد و شرط بود در فرض منتفی بودن شرط به دلیل نبود موضوع و مانند آن، برای طرف دیگر حق فسخ پدید می‌آمد. به عنوان مثال اگر شخصی به این شرط ازدواج کند که همسر آینده او دارای مدرک خاص باشد و پس از عقد معلوم شود مدرک مزبور را نداشته، می‌تواند عقد نکاح را به دلیل فقدان صفت شرط شده فسخ کند (ماده 1128 ق.م)؛ درحالی‌که اگر مهریه او اتومبیل معین باشد و بعد از عقد معلوم شود که اتومبیل از آنِ دیگری است و او هم رضایت نمی‌دهد، عقد صحیح و هیچ حق فسخی هم وجود نخواهد داشت بلکه شوهر موظف است مطابق ماده 1100 ق.م. قیمت آن اتومبیل را به همسر خویش بپردازد. ازنظر فقهی مهریه اندازه مشخصی ندارد و حداقل و حداکثری برای آن مشخص نشده است. ولی چون مالیت داشتن و قابلیت تملّک شرط صحت آن است، باید اندازه آن به‌قدری باشد که ارزش دادوستد داشته باشد. روایتی هم از امام صادق علیه‌السلام نقل‌شده مبنی بر این‌که سنت پیامبر گرامی تعیین مهر به میزان پانصد درهم بوده و تعیین بیش از آن مقدار را ممنوع می‌شمارد. سید مرتضی از فقیهان پیشین نیز بر طبق آن فتوا داده ولی به نظر بیش‌تر فقها روایت مزبور ازنظر سند و دلالت قابل اشکال است و نمی‌تواند مستند فتوا قرار گیرد. سنگینی مهریه در بسیاری از موارد به‌گونه‌ای است که متعهد به آن نه امکان فعلی پرداخت آن را دارد و نه حتی می‌توان قابلیت بالقوه برای او یافت که در آینده بتواند با توجه به مقتضیات فعلی تعهد مزبور را ادا نماید. برای ایجاد خدشه بر چنین مهریه‌هایی با استناد به دلیل بالا، موضوع قابل مناقشه است. بدین ترتیب که با اتخاذ مبانی خاص در قواعد عمومی صحت معاملات می‌توان راه به‌سوی بطلان مهریه غیرمقدور پیمود و نباید پنداشت بطلان مهریه به علت غیرمقدور التسلیم بودن غیرقابل مناقشه و انکار است؛ بنابراین، بجاست مبانی مورد نظری که با اتکا به آن می‌توان راه به‌سوی بطلان مهریه‌های غیرمقدور خدشه وارد کرد بررسی شوند از این میان عقیده مناسب‌تر انتخاب شود. سؤال اصلی 1-آیا تعیین مهریه سنگین مشروعیت دارد؟ 2- در صورت تعیین مهریه سنگین و آگاهی زوجه به عدم تمکن مالی زوج، آیا برای زوجه همچنان حق حبس وجود دارد؟ سؤالات فرعی 1-مبنای قانون‌گذار در حبس زوج بوسیله زوجه تا سقف صد و ده سکه بهار آزادی یا معادل آن چیست؟ 2. ملاک سنگین بودن مهریه شخصی است یا نوعی؟
واژه‌های کلیدی: مهریه، حق حبس