وظایف رسانه تصویری از دیدگاه فقه فریقین

توضیح

از آنجا که فقه عهده‌دار تبیین برنامه عملی برای انسان است و امروز مباحث و موضوعات جدیدی پدید آمده است لذا این رسالت حوزه علمیه است که وظیفه انسان در برابر همه موضوعات نوظهور را از دیدگاه فقه بیان نماید و یکی از موضوعات جدید که نیاز هست دیدگاه فقه در رابطه با آن بیان شود، رسانه تصویری است و مبتلا به، عموم هم است لذا در این رساله سعی بر آن شده است که وظایف رسانه تصویری از دیدگاه فقه فریقین بیان شود و در قالب نه فصل به برخی از مهم‌ترین وظایف رسانه تصویری از دیدگاه فقه فریقین پرداخته شده است. در فصل اوّل مفهوم رسانه و نقد و کارکردهای رسانه و تعامل بین دین و رسانه توضیح داده شده است. در فصل دوم، حول دو محور بحث شده است محور اول اینکه رسانه تصویری در اصل پخش برنامه ها چه وظائفی دارد ؟ ما در پاسخ به این سؤال با استفاده از آیات و روایات، برخی از مهمترین وظائف رسانه تصویری را بیان کردیم که به قرار ذیل می باشند. یکی از مهمترین وظائف رسانه تصویری در عصر حاضر دفاع از تهاجم فرهنگی و جنگ نرم دشمن علیه اسلام و مسلمین است با استفاده از آیات و روایات ثابت کردیم که این از وظائف رسانه است؛ وظیفه مهم دیگری که بر دوش رسانه است اینست که صداقت و راستگویی را رعایت کند و اطلاعات درست به مردم بدهد این وظیفه هم با آیات و روایات مستند شده است. و هم چنین رسانه وظیفه دارد که از ایجاد انحراف در مخاطبین پرهیز نماید و برای آن مصادیقی هم بیان شده و آز قرآن و حدیث مستدل بیان شده است و یکی از وظائف در اصل پخش اینست که از فریب افکار عمومی پرهیز نماید و برای آن هم مصادیقی با استناد به روایات و آیات بیان شده است. در محور دوم بحث شده است که آیا حکم فقهی پخش زنده و غیر زنده از لحاظ نگاه به تصویر فرقی وجود دارد یا نه ؟ نتیجه بررسی این شده که برخی قائل به فرق و برخی دیگر فرقی قائل نیستند، اقوال همراه با استدلال بیان شده است. در فصل سوم بررسی کردیم که آیا رسانه تصویری وظیفه دارد همه واقعیت های خوب و بد جامعه را منعکس کند یا نه ؟ در جواب این سوال دو نظریه متصور بود و ما به این نتیجه رسیدیم که ما به طور کلی نمی توانیم حکم کنیم که انعکاس همه واقعیت ها خوب است و یا بد است بلکه حکم انعکاس واقعیت ها با توجه به خود واقعیت معلوم می شود یعنی انعکاس برخی واقعیت واجب و برخی حرام و.... می باشد. سپس بر مبنای همین نظریه با استناد به آیات و روایات لزوم فلتر کردن برنامه ها و قلمرو آن و ویژگی های افراد فیلتر کننده هم بررسی شده است. و در فصل چهارم بحث کردیم که رسانه تصویری در قبال نقد و بررسی عمکرد مسئولین نظام چه وظیفه ای دارد ؟ در ابتدا به ضررورت نقد و نظارت برعملکرد مسئولین نظام از دیدگاه فقه اسلامی را بیان کردیم سپس اول از دیدگاه فقه امامیه ثابت کردیم که نقد و نظارت بر عملکرد مسئولین نظام از وظائف افراد جامعه است و رسانه هم به عنوان شخصیت حقوقی وظیفه دارد که عملکرد مسئولین نظام را نقد بررسی نماید. سپس از دیدگاه اهل سنت هم این وظیفه را برای افراد جامعه و رسانه تصویری مستدل بیان کردیم و در آخر به فرق بین نقد و نهی از منکر و فرق بین نقد و عیب جویی هم اشاره کردیم. در فصل پنجم وظیفه رسانه تصویری در قبال تربیت دینی مخاطبان را از دیدگاه فقه فریقین بررسی نموده از ادله مانند وجوب ارشاد جاهل و وجوب حفظ دین و وجوب جهاد فرهنگی به این نتیجه رسیدیم که تربیت دینی مخاطان از وظائف رسانه تصویری است. در فصل ششم وظیفه رسانه تصویری در مورد پخش آگاهی های تبلیغاتی را بررسی نموده و برخی از مهمترین وظائف رسانه تصویری در این زمینه را از دیدگاه فریقین مستدل بیان کردیم ، من جمله پرهیز از فریبکاری و نیرنگ زدن به خریداران و پرهیز از خیانت و تقلب ، پرهیز از دروغ و پرهیز از سوء استفاده از جاذبیت های جنسی و... در آگاهی های تبلیغاتی است. در فصل هفتم وظیفه رسانه تصویری در مورد انعکاس نظرات مخالفان دین و مذهب در رسانه بررسی شده است و با استناد به آیات و روایات به این نتیجه رسیدیم که انعکاس نظرات مخالفان دین و مذهب همراه با نقد اشکالی ندارد و اگر بدون نقد باشد جایز نیست. و در فصل هشتم برسی شده که رسانه تصویری در مورد پخش مناظرات چه وظیفه ای دارد ؟ و در بررسی ها به این نتیجه رسیدیم که از دیدگاه فقه فریقین مناظره دو نوع است ، ممدوح و مذموم اگر ممدوح باشد پخش آن از رسانه اشکالی ندارد و اگر مذموم باشد پخش آن جایز نیست. و در فصل نهم وظیفه رسانه در ترغیب مخاطبان به امر به معروف و نهی از منکر بررسی شده است و با استفاده از آیات و روایات به این نتیجه رسیدیم که از دیدگاه فقه فریقین ترغیب به همه کار های نیک از وظائف رسانه تصویری ست و امربه معروف و نهی از منکر یکی از مهمترین و برجسته ترین آنها است.
واژه های کلیدی: دین، رسانه، نقد، انعکاس، وظیفه.