پذیرش و ارزیابی دلیل کارشناسی در نظام ادله اثبات دعوی ایران

توضیح

امروزه کارشناسی در رسیدگی های قضائی نقش برجسته و اساسی ایفا می کند. تحول و پیشرفت علوم و فنون در تمامی زمینه ها موجب شده که شمار روزافزونی از اختلافات و رسیدگی به آن دادرس بدون رجوع به کارشناس نتواند به طور کامل و صحیح جنبه های موضوعی اختلاف را درک نماید و ناچار شود رای خود را با نظر اشخاصی بیاراید که به دلیل داشتن تخصص در علم یا فن خاص و یا حتی داشتن تجربه، تبحر و مهارت، توانایی لازم برای روشن کردن عناصر موضوعی مربوط به اختلاف را دارا می باشند. در نظام حقوقی اسلام کارشناسی در ساختار ادله اثبات دعوا در سایه علم قاضی قرار دارد و جز امارات و قرائن قطعیه و علم آور برای قاضی است. به طوری که این علم تخصصی می تواند قاضی را در وصول به حقیقت رهنمون سازد. در این میان نقش قاضی در توجه و رسیدگی به دلیل کارشناسی در برابر سایر ادله اثباتی نقش فعال و پویاست و قاضی می تواند نظر کارشناس را چنانچه مطابق تشخیص خود با اوضاع و احوال مسلم قضیه مغایر نداند در اتخاذ تصمیم و صدور حکم عادلانه مورد بهره برداری قرار دهد. در غیر این صورت از عداد دلایل خارج می نماید. هدف از این تحقیق شناسایی هر چه بیشتر جایگاه کارشناسی و پذیرش و ارزیابی آن در برابر سایر ادله اثبات دعوا در چارچوب قوانین و مقررات حقوق ایران و به دنبال آن نحوه شکل گیری یک نظام حقوقی مستقل که دارای ماهیت منحصر به فرد در میان ادله و اسباب دعوا است. که در این راستا تلاش گردیده تا حدودی نقش و جایگاه دلیل کارشناسی در فقه و رجوع به اهل خبره از منظر فقها با استناد به قواعد فقهی بررسی گردد.
واژه‌های کلیدی: کارشناسی، پذیرش کارشناسی، ارزیابی کارشناسی، ادله اثبات دعوا، اماره.