چالش‌های فقهی حقوقی اخذ وام از قرعه کشی‌های خانوادگی (فایل منبع موجود نیست)

توضیح

به موازات وجود نهادهای رسمی برای اعطای تسهیلات قرض الحسنه از جمله بانک ها و مؤسسات مالی و اعتباری، در سالیان گذشته نهادهایی غیررسمی برای ایفای این نقش در میان مردم شکل گرفته اند. مهم ترین علل پیدایش این نهاد ها را می توان نارسایی شیوه های رسمی از جمله محدودیت منابع و پیچیده بودن فرایند اخذ تسهیلات از آنها دانست که باعث احساس نیاز مردم به تعاون و همیاری شده است. یکی از متداول ترین نهادهای غیررسمی تشکیل یافته، صندوق های قرض الحسنه خانوادگی هستند. در این صندوق ها اعضای یک خانواده اقدام به سپرده گذاری نزد صندوق به عنوان مدیر فرایند تجمیع و تخصیص سپرده ها می کنند و در عوض، امتیاز شرکت در قرعه کشی برای اخذ وام از این صندوق ها را دریافت می کنند. در بانک ها نیز نهادی مشابه تحت عنوان سپرده های امتیازی یا تعاونی اقدام به اعطای تسهیلات می کنند. هر دوی این نهاد ها با توجه به شیوه تأمین منابع که از محل سپرده خود متقاضیان تسهیلات انجام می گیرد، به عنوان نسل جدید فعالیت های قرض الحسنه به شمار می روند. برای رونق فعالیت این صندوق ها و سپرده ها آثار مثبت اقتصادی و اجتماعی در سطوح خرد و کلان می توان برشمرد. از جمله در کاهش فاصله طبقاتی و تقویت عدالت و تأمین اجتماعی مؤثرند. با توجه به همین آثار مثبت، آیات و روایات بسیاری به امر قرض الحسنه توصیه و تشویق کرده اند. اما از طرف دیگر این نهادها با چالش هایی نیز روبرو هستند. مهم ترین چالش، امکان ربوی شدن است که از قرض بودن قالب سپرده گذاری در بعضی صندوق ها و اشتراط امتیاز دریافت وام ناشی می شود. اما رعایت نکاتی از جمله شرط نکردن امتیاز و یا استفاده از ظرفیت عقودی غیر از قرض، این چالش را حل می کند و استفتائات متعددی از مراجع تقلید نیز مؤید این امر است. دیگر چالش های این صندوق ها از جمله امکان تضعیف قرض الحسنه سنتی و عدم وجود مقررات خاص برای این صندوق ها نیز با توجه به پاسخ هایی که به آن ها داده شده است، چالش هایی جدی به شمار نمی روند.
واژه‌های کلیدی: ربا، چالش، قرض، اخذ وام، قرعه کشی های خانوادگی، چالش های فقهی حقوقی.