چگونگی جمع حق سرقفلی وکسب وپیشه یاتجارت در حقوق ایران

توضیح

حقّ سر قفلی و حقّ کسب یا پیشه یا تجارت، از تأسیسهای حقوقی رایج در حقوق موضوعه ایران است که در جامعه ماگاه به یک معنا به کاررفته و گاه هم از یکدیگر تفکیک شده‌اند حقّ کسب یا پیشه یا تجارت حقّ مالی تدریجی‌الحصول و قابل تقویم با ماهیّت کاملاً غیر مادّی است که قانون‌گذار در قبال حسن شهرت، جمع آوری مشتری و رونق کسب و حقّ تقدّم در اجاره ملک به صورت قهری برای مستأجر محل کسب در نظر گرفته است ولی سرقفلی که قبل از قانون سال 1376 بیشتر جنبه عرفی داشته است عموماً یعنی وجهی که در ابتدای عقد اجاره به هر علّتی، توسط صاحب ملک از مستأجر دریافت می‌شود. مفهوم سرقفلی در قانون سال 1376 به موارد دیگری نیز تسرّی داده شده است.بنابراین حقّ کسب یا پیشه یا تجارت و حقّ سر قفلی دو حق مالی متمایز ازهم با ماهیّتی مستقل هستند و با توجّه به تمایز این دو حق، اکنون در خصوص امکان جمع حقّ سرقفلی و حقّ کسب یا پیشه یا تجارت این پرسش به میان می‌آید که این دو حق قابل جمع هستند یا خیر؟ در این تحقیق بررسی گردید که باید میان اجاره‌های منعقده در سالهای قبل و بعد از سال 76 قائل به تفکیک شد. چناچه اجاره در قالب قانون روابط موجر و مستأجرمصوّب 1376 باشد با توجّه به تبصره‌ی مادّه 10 آن که مقرّر داشته «مطالبه هر گونه وجهی خارج از مقرّرات فوق در روابط استیجاری ممنوع می‌باشد» نمی‌توان قائل به جمع میان این دو حق گشت زیرا حقّ کسب یا پیشه یا تجارت یکی ازآن گونه‌های ممنوع می‌باشد ولی چنانچه اجاره در قالب قانون روابط موجر و مستأجرمصوّب 1356 باشد از آنجائیکه حق ّسر قفلی عرفی برمبنای قرار داد از دیرباز وجود داشته در کنار این حق می‌توان قائل به حقّ کسب یا پیشه یا تجارت شد.
واژه های کلیدی: حقّ کسب یا پیشه یا تجارت، حقّ سر قفلی.