کودک همسری و خسارات معنوی ناشی از آن از منظر فقه و حقوق

توضیح

کودک همسری به‌عنوان یک پدیده‌ی اجتماعی در هر عصر و جامعه‌ای مصادیق خاص خود را دارد؛ در حقوق موضوعه ایران، ازدواج دختر قبل از پایان نه سال قمری و پسر قبل از اتمام پانزده سال قمری، کودک همسری بشمار می‌آید؛ این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی در راستای پاسخ به این پرسش که کودک همسری و خسارات معنوی ناشی از آن در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران چیست و چه احکامی دارد، محورهای مختلف خسارات معنوی کودک همسری، همچون ادله‌ی جواز یا عدم جواز کودک همسری، راه‌های پیشگیری از وارد شدن خسارات معنوی در کودک همسری، ادلّه‌ و راه‌های جبران خسارات معنوی ناشی از این پدیده در این پژوهش موردبررسی و تحلیل فقهی و حقوقی قرار گرفته است. یافته‌های تحقیق حاکی از این است که حکم اولیه‌ی شرعی در کودک همسری، با مداخله‌ی ولیّ قهری، جواز است؛ این مشروعیت مقید به اموری مانند رعایت غبطه از جانب ولیِّ کودک است البته از این حکم اولی به جهت تحقق عناوین ثانوی در مواردی باید عدول کرد. بر اساس یافته‌های این پژوهش، خسارت معنوی ناشی از کودک همسری ممکن است از اموری همچون نفس تزویج کودکان، عدم رعایت غبطه از جانب ولیّ، استمتاعات از همسر صغیر باشد. برای جلوگیری از وقوع چنین خساراتی نیز راهکارهایی همچون تضییق و تحدید ولایت ولیّ قهری، تحدید قوامیت مرد، استفاده از نهاد شرط و اقدامات تأمینی و تربیتی از فقه و حقوق مستفاد است. همچنین یافته‌های این پژوهش نشان‌دهنده‌ی این است که برای جبران خسارت معنوی کودک‌ همسری ادله قرآنی، روایی وجود دارد و در حقوق نیز برخی مواد قانونی ناظر به جبران این نوع خسارات است؛ در همین راستا راهکارهایی مثل الزام به تأدیه خسارت مالی با معادل‌سازی، الزام به عذرخواهی همسر و ایجاد ضمانت کیفری متناسب برای جبران خسارت معنوی در فقه و حقوق قابل‌ارائه است.
واژه‌های کلیدی: کودک همسری، پیشگیری