گونه شناسی عرف در حقوق زوجین

توضیح

عرف از عوامل مهم و تأثیرگذار در حقوق و تکالیف زوجین محسوب می‌شود. در این رابطه ابهامات وسؤالات زیادی وجود دارد همچنین تاکنون به بررسی دقیق گونه های عرف موضوعی و حکمی پرداخته نشده است. با توجه به کارکرد وسیع عرف و رعایت نقش ابزاری آن در این حوزه، هرچند عرف در فقه امامیه دلیلِ مستقلی در عرض سایر ادله نیست؛ اما در تطبیق دادن مفاهیم بر مصادیق کاربرد دارد ونمی توان از نقش آن در این حوزه چشم‌پوشی کرد و نیازمند بازنگری از سوی قانون‌گذار است. در این پایان‌نامه به روش توصیفی تحلیلی و گردآوری اطلاعات به بررسی نقش عرف به‌ ویژه عرف موضوعی و حکمی در حقوق زوجین پرداخته‌شده است. درحوزه ی فقهی و حقوقی برای زوجین تکالیفی مشخص‌شده است که نقش عرف در حقوق مالی و غیرمالی زوجین مؤثرو انکارناپذیر است. عرف موضوعی در تعیین لوازم عرفی و مصادیق جدید حقوق مالی زوجین همچون نقش عرف در حقوق قراردادها دارای اهمیت است. درواقع در بسیاری موارد همچون نفقه و مهرالمثل شارع نظر عرف را در الویت قرار داده است. یا به‌طور مثال مفاد ماده‌ 1104 قانون مدنی با مفاد تبصره ی ماده 336 که زوجه را مستحق اجرت‌المثل می‌داند، در تعارض است؛ که در این جا نقش عرف موضوعی درحل این تعارض بسیار تأثیرگذار است. در رابطه با نقش عرف حکمی در حقوق خانواده اگرچه از حیث تحلیل فقهی، عرف نمی‌‌تواند منبع مستقل باشد و اصولاً عرف مُثبت و مسقط حقوق مالی و غیرمالی زوجین نیست اما در تحلیل حقوقی می‌توان عرف را در کنار رویه‌ی قضائی و دکترین به‌نوعی به‌عنوان منبع حقوق خانواده نیز دانست و کارکردهایی در رابطه با برخی حقوق مالی و غیرمالی زوجین برای آن در نظر گرفت.
واژه‌های کلیدی: عرف حکمی، عرف موضوعی، حقوق مالی، حقوق غیرمالی.