ماهیت و مبانی حقوق مالکیت فکری در فقه و حقوق ایران و حقوق عرفی غرب

توضیح

یکی از موضوعات مورد اختلاف در نظام های حقوقی مختلف چگونگی تحقق مالکیت فکری، مصادیق ، ماهیت و مبانی آن است و بر این اساس قانونگذاران بر خود فرض دانسته تا از حقوق مالکیت فکری پدید آورندگان درچارچوب قوانین مدون پاسداری و حراست نمایند. درباره ماهیت موضوعی مالکیت فکری دیدگاه های گوناگون و احتمالات مختلفی وجود دارد؛ از جمله این نظریه ها می توان به دیدگاه شیء غیرمادی به عنوان موضوع اشاره کرد. این دیدگاه در حقوق کامن‌لا مطرح است و با اشکالاتی همراه است و در نظام های حقوقی دیگر از جمله نظام حقوقی اسلامی قابل دفاع نیست. نظریه مورد پذیرش تحقیق، اعتباری بودن موضوع مالکیت فکری است..پرسشی که این تحقیق درصدد پاسخ به آن بوده است مبنای اعتبار مالکیت فکری است. به طور قطع مالکیت فکری در نتیجه نیازها و ضرورت ها شکل گرفته است لیکن این سؤال همچنان باقی است که آیا می توان این نظام را بر پایه نظریه های منسجمی پی ریزی کرد که بتواند علاوه بر نشان دادن مشروعیت نظام مالکیت فکری بر تحولات آن مدیریت کند و لبه های تاریک آن را نمایان کند؟ در این باره با توجه به پدیدآورنده و کار فکری و نتیجه اعتبار مالکیت فکری ابتدا سه مبنای مهم حقوق طبیعی و کار، نظریه اصالت منفعت و نظریه شخصیت مورد بررسی قرار گرفته است و پس از آن مبنای قرارداد و آموزه های اخلاقی مورد توجه بوده است. آن چه که این مقاله در صدد حل آن بوده، مبانی فقهی مالکیت فکری است. لذا با این فرض که مالکیت فکری عنوان و موضوع جدیدی است که احکام مترتب بر آن نیاز به دلیل دارد. اثبات مشروعیت مالکیت فکری ؛ ادله ای مانند لاضرر، سیره خردمندان، مذاق شریعت و مقاصد شریعت که با آنها می توان مشروعیت مالکیت فکری را اثبات کرد.
واژه‌های کلیدی: حقوق معنوی، حقوق مادی، مالکیت فکری، حقوق ایران، حقوق عرفی.