جایگاه نظر کارشناس در اثبات دعاوی حقوقی از منظر فقه امامیه و حقوق ایران

توضیح

نظر کارشناس، دیدگاه یک شخص متخصص و حرفه ای است که دادرس ازآن به عنوان ابزاری مفید در جهت حل و فصل دعاوی حقوقی و کیفری بهره می گیرد. نظر مذکور، مختص حقوق کنونی نیست و از دیرباز در متون فقهی با عنوان نظر اهل خبره مورد توجه فقها بوده است. لیکن امروزه با توجه به تخصصی شدن علوم و مبانی، اهمیت این نهاد بیش از پیش احساس می شود؛ مضاف بر اینکه میزان اختیار قاضی در رد یا قبول نظر کارشناس به لحاظ تأثیر آن بر سرنوشت دعاوی، بسیار حایز اهمیت است. لذا هدف از این نوشتار، تحلیل جایگاه نظر کارشناس در اثبات دعاوی حقوقی و تبیین چگونگی تصمیم گیری قاضی در مواجهه با نظر مزبور است که با بررسی متون حقوقی و فقهی محقق می شود. بنابراین در راستای تحلیل مباحث مذکور، سوالاتی چند مطرح می شود، از جمله اینکه آیا کارشناسی دلیل محسوب شده و ماهیتی مستقل دارد یا در زمره اماره هاست یا قسمی از شهادت است؟ اختیار قاضی در پذیرش نظر کارشناس تا چه حدی است؟ با توجه به سابقه نظر کارشناس درمتون فقهی، موضع فقها در این باره چگونه است؟نوشته حاضر به روش تحلیلی تطبیقی به بررسی نظر کارشناس در حقوق و فقه می پردازد، به این ترتیب در این پژوهش تلاش شده است که ابتدا از منظر فقهی به بررسی اهمیت و جایگاه نظر اهل خبره در حقوق اسلامی و اعتبار این نظر در اثبات دعوا پرداخته شود سپس از منظر حقوقی اهمیت و جایگاه نظر کارشناس در دعاوی حقوقی مورد تحلیل و تبیین قرار گیرد. در نهایت، بررسی مباحث فوق و پاسخ به سوالات مطروحه به این امور می انجامد که با توجه به اختلافات گوناگونی که امروزه پدید آمده، کارشناسی به عنوان یکی از اساسی ترین طرق اثبات دعوا در حل و فصل اختلافات و دعاوی حقوقی در محاکم به شمار می آید. فلذا، نظر اهل خبره و کارشناسان در محاکم و حل اختلافات باعث می شود آرا قضایی دارای پشتوانه بیشتری باشند و بتوانند هرچه بهتر بستر عدالت را فراهم نمایند. از این رو رجوع به کارشناس بر مبنای اینکه باعث حصول وثوق و اطمینان ومؤثر در تسریع روند تحقق عدالت می باشد، مهم و ضروری گشته است و اگرچه قاضی در مواجهه با نظر کارشناس، اجباری در پذیرش بی چون و چرای آن ندارد ولی هنگامی می تواند از قبول آن امتناع کند که دلایل مخالفت خود را به صورت مستند بیان نماید.
واژه‌های کلیدی: نظر کارشناس، خبره، ادله اثبات دعوا، دعاوی حقوقی، اعتبار نظر کارشناس.