توضیح

پیدایش بانکداری اسلامی به‌عنوان یک واقعیت جهانی به اوایل سال 1970 برمی‌گردد. جایگاه مهم بانکداری در اقتصاد و نقش‌‌کلیدی آن هم‌‌زمان با تسلط اقتصادی بازارهای مالی جهانی مبتنی بر ربا، فقها و اندیشمندان اسلامی را واداشت تا با رفع مشکلات شرعی بانک، از این صنعت استفاده کنند و از سوی دیگر تفاوت‌های فقهی مذاهب شیعه و اهل‌سنت، باعث شکل‌گیری الگوی‌های مختلف بانکداری ‌‌اسلامی در کشورهای مختلف گردید. هرچند که همه بانک‌ها از نظر حذف ربا از عملیات بانکداری اسلامی مشترک هستند؛ اما از نظر گزینش و انتخاب قراردادها در تجهیز و تخصیص منابع و روش معاملاتی متفاوت عمل می‌‌کنند. براین‌اساس این تحقیق به بررسی تطبیقی بانکداری اسلامی در فقه شیعه و اهل‌سنت می‌پردازد و هدف اصلی آن وجوه اشتراک و افتراق فقهی بانکداری اسلامی در فقه شیعه و اهل‌سنت است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی، از نوع تحلیل تطبیقی بوده و روش جمع‌‌آوری اطلاعات در این پژوهش مطالعات کتابخانه‌‌ای، استفتاء از مفتی‌‌ها و مصاحبه ساختارنیافته است. در این تحقیق نخست به مقایسه نظری و فقهی بانکداری اسلامی پرداخته شده و سپس عملکرد بانکداری اسلامی، باتوجه ‌به فقه شیعه و اهل‌سنت در خصوص سپرده‌‌گذاری و اعطای تسهیلات مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان‌‌می‌دهد که نظر فقهای شیعه و اهل‌سنت برحذف ربا از عملیات بانکی، تجهیز منابع مالی در قالب سپرده‌‌های جاری و پس‌‌انداز مشترک‌‌اند. تفاوت‌‌ها در سپرده‌‌های سرمایه‌‌گذاری، اعطای تسهیلات در قالب جعاله، خرید دین، مزارعه و همچنین اخذ کارمزد و جریمه تاخیر قرض‌‌الحسنه است.
واژه های کلیدی: بانکداری اسلامی، فقه شیعه، فقه اهل سنت.